Jerzy Krasuski jest autorem interesującej książki wydanej przez Wydawnictwo Ossolineum - Kulturkampf. Katolicyzm i liberalizm w Niemczech w XIX wieku.
Nazwa kulturkampf określa walkę między światopoglądem laickim a zdominowanym przez Kościół światopoglądem religijnym. Nazwy tej użył po raz pierwszy światowej sławy anatom, antropolog i lekarz - Rudolf von Virchow w przemówieniu wygłoszonym w pruskiej Izbie Posłów 17 stycznia 1873 roku.
Jak podaje autor w rozdziale dotyczącym podłoża kulturkampfu, światopogląd chrześcijański wyznawany przez konserwatystów odrzuca myśl celowego rozwoju lub postępu świata materialnego. Głównym jego elementem jest ujmowanie wszystkich zdarzeń jako współczynników w stale dokonującym się ustosunkowywaniu się człowieka do Boga. Niewątpliwie w takim ujęciu tkwią silny dynamizm i pojęcie zmienności, jednakże ta zmienność w ujęciu chrześcijańskim nie ma nic wspólnego z koniecznością rozwoju lub postępu. Ustosunkowywanie się bowiem człowieka do Boga określone jest i i wyznaczone z góry dwoma odwiecznymi czynnikami: łaską Bożą, której głównym przejawem było odkupienie grzechów przez Syna Bożego, oraz pożądliwością ciała materialnego poddanego wpływom szatana na skutek grzechu. Człowiek - rozporządzając wolną wolą - waha się nieustannie między tymi dwoma przeciwstawnymi czynnikami: może się do Boga zbliżać lub oddalać/.../
Tymczasem w pojęciu liberałów świat nieustannie się rozwija. Rozwój ten ma charakter postępowy, co znaczy, że ludzkość coraz bardziej zbliża się do pewnego ideału. Idea postępu miała dla liberałów fundamentalne znaczenie. Jest rzeczą znamienną, że całe partie polityczne używały wyrazu "postęp" na określenie swojej istoty.
Na czym polega liberalna idea postępu? Postęp polegać miał na zbliżaniu się do określonej przez rozum idei wolności. Światopogląd liberalny stał więc w ścisłym związku z racjonalistycznym idealizmem.
Książka pokazuje jednak kulturkampf w wielu aspektach, nie tylko światopoglądowym. Autor omawia także sytuację w Niemczech po zjednoczeniu, położenie Kościoła katolickiego przed wybuchem kulturkampfu, ustawodawstwo kulturkampfu, jego przebieg w Prusach i w innych państwach niemieckich, oraz przyczyny, które złożyły się na jego zakończenie. Atutem książki jest bibliografia oraz indeks nazwisk.
Jerzy Krasuski, Kulturkampf, Ossolineum, Wrocław 2009, wyd. I, s.253
oem software