Wystawa „Janusz Towpik. Natura i fantazja. Ilustracje”, którą można oglądać w Muzeum Narodowym w Szczecinie do 23.08.15., odbywa się w ramach cyklu „Mistrzowie ilustracji książek dla dzieci i młodzieży”.
Wystawa, na której zgromadzono najciekawsze prace spośród bogatego, ponaddwudziestoletniego dorobku Artysty, została przygotowana ze zbiorów i przy współudziale Barbary Towpik-Roszkiewicz, córki artysty.
Janusz Towpik, jako jeden z nielicznych artystów, tworzył ilustracje zarówno do książek narracyjnych, jak też plansze zwierząt do atlasów i książek popularnonaukowych i jest uznawany za jednego z najlepszych animalistów w powojennej Polsce.
Tak o swojej pracy mówił artysta w wywiadzie z 1980 roku: „(…) zarysowują się dwie ścieżki, którymi chadzam od lat, a obydwie w moim odczuciu mają równoległy bieg. Rysunek zwierzęcia w książce popularnonaukowej powinien wiernie oddawać typowe cechy tego zwierzęcia. To samo dotyczy wszystkich elementów przyrody i krajobrazu. Natomiast w utworach baśniowych mogę puścić wodze fantazji i skoncentrować się na poszukiwaniach kompozycyjnych i kolorystycznych. Ponieważ ilustruję baśnie różnych narodów, w wyborze odpowiedniej koncepcji plastycznej pomaga mi też studiowanie ich dawnej sztuki”.
Na wystawie można więc prześledzić proces powstawania ilustracji poprzedzony zebraniem materiałów i wykonaniem wielu szkiców, często różniących się znacznie od wersji publikowanej. Można to zaobserwować na przykładach jednych z bardziej znanych książek: „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza z 1969 roku, „Senne widziadła” Kath Walker z 1977 roku, czy też wydanego w latach 1973–1974 mitologicznego cyklu Jadwigi Żylińskiej „Opowieść o Heraklesie”, „Młodość Achillesa”, „Wyprawa po złote runo” oraz „Tezeusz i Ariadna”.
Pokazane zostaną także rzadziej prezentowane ilustracje do pierwszej książki wydanej w 1960 roku - „Kruczek chudy nie miał budy” Marii Kownackiej, a także nagrodzonej w XXII Konkursie Wydawców „Najpiękniejsze Książki Roku 1979” książki Luciano Sterpellone „Cudowna maszyna. Fantastyczne tajemnice ludzkiego ciała”.
Janusz Towpik zajmował się również inną dziedziną ilustratorstwa, dziś już całkiem zarzuconą, jaką było projektowanie bajek do wyświetlania na diaskopie. Spośród kilkunastu zachowanych można obejrzeć bajki powstałe na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych: „Złota antylopa”, „Nad afrykańską rzeką” i „Zdobywca ziemi czerwonego drzewa”.
Tablice zoogeograficzne powstałe do „Encyklopedii Powszechnej” z 1976 roku oraz do podręcznika „Biologia dla klasy III LO” z 1975 roku, a także plansze zwierząt do serii „ABC Ssaki Świata” publikowane w „Przyrodzie Polskiej” w latach 1977–1981 czy też tablice do atlasu „Małpy i małpiatki” wydanego dopiero w 1990 roku uzupełnią – wybrane z kilkuset – szkice zwierząt rysowane z natury w ogrodach zoologicznych.
Wystawie towarzyszy album przedstawiający wyjątkową twórczość Janusza Towpika.
oprac. Barbara Towpik-Roszkiewicz