Dwa księżyce
OpierajÄ…c siÄ™ na wielu faktach wskazujÄ…cych na zmianÄ™ ksztaÅ‚tu kontynentów i oceanów w różnych epokach rozwoju naszej planety, niemiecki geofizyk Alfred Wegener sformuÅ‚owaÅ‚ w 1922 r. hipotezÄ™ wÄ™drówki kontynentów. Zdaniem uczonego, w pewnym okresie rozwoju Ziemi wszystkie kontynenty stanowiÅ‚y jednÄ… caÅ‚ość. Ten pierwotny lÄ…d - Pangea rozpadÅ‚ siÄ™ nastÄ™pnie wzdÅ‚uż potężnych szczelin na części, które stopniowo rozsuwajÄ…c siÄ™ od siebie daÅ‚y poczÄ…tek obecnym kontynentom i oceanom.
Mimo posiadanych dowodów, odkrywca zostaÅ‚ bardzo ostro zaatakowany przez wspóÅ‚czesnych specjalistów. Krytyka wyszÅ‚a przy tym daleko poza ramy pożądanego w nauce sceptycyzmu. Zarzucano Wegenerowi wprowadzanie „dywersji ideologicznej" do nauki, opieranie siÄ™ na poglÄ…dach Å›redniowiecznych, obskurantyzm. W 1930 r. uczony udaÅ‚ siÄ™ z ekspedycjÄ… na GrenlandiÄ™, by tam szukać kolejnych faktów potwierdzajÄ…cych jego teoriÄ™. KtóregoÅ› dnia odszedÅ‚ od kolegów i wiÄ™cej nie wróciÅ‚. Przyjaciele twierdzili, że byÅ‚a to Å›mierć samobójcza, że uczony nie wytrzymaÅ‚ nagonki ze strony kolegów.
DziÅ› wiemy z całą pewnoÅ›ciÄ…, że Wegener miaÅ‚ racjÄ™! Kontynenty istotnie przemieszczaÅ‚y siÄ™ po powierzchni naszego globu i robiÄ… to również obecnie. WykazaÅ‚y to jednoznacznie pomiary wykonane z pokÅ‚adu sztucznych satelitów Ziemi. Potwierdzenie tego zjawiska znaleziono też na dnie oceanów, poznanym również dziÄ™ki technice kosmicznej. Potwierdzono także istnienie prakontynentu - Pangei. MaÅ‚o tego, uczonym udaÅ‚o siÄ™ odtworzyć zjawiska zachodzÄ…ce na powierzchni naszego globu jeszcze wczeÅ›niej - przed powstaniem tegoż prakontynentu!
Uczeni zastanawiajÄ… siÄ™, skÄ…d wziÄ…Å‚ siÄ™ prakontynent - zanim rozdzieliÅ‚ siÄ™ na kawaÅ‚ki. Przypuszcza siÄ™, że miaÅ‚ on ksztaÅ‚t kolosalnej wyspy z wierzchoÅ‚kiem wznoszÄ…cym siÄ™ na wysokość 10 km, a wiÄ™c znacznie wyżej niż obecne Himalaje. Ostatnie badania zwróciÅ‚y uwagÄ™ na odmiennÄ… budowÄ™ skorupy ziemskiej na lÄ…dach i oceanach. LÄ…dowa skorupa ma grubość 70 - 100 km i skÅ‚ada siÄ™ z warstw granitowej i bazaltowej. Pod oceanami skorupa ma tylko 40 - 50 km gruboÅ›ci i zbudowana jest z cienkiej warstwy bazaltowej. Wiele wskazuje na to, że lÄ…dy tworzyÅ‚y siÄ™ w odmiennych warunkach niż dna oceanów.
Pangea byÅ‚a prawdopodobnie olbrzymiÄ… bryłą granitu, podczas gdy naturalna skorupa ziemska skÅ‚ada siÄ™ gÅ‚ównie z bazaltów. Poza tym w starych skaÅ‚ach krystalicznych tworzÄ…cych pierwotne pÅ‚yty kontynentalne wystÄ™pujÄ… duże skupiska metali ciężkich - zÅ‚ota, rtÄ™ci, oÅ‚owiu, chromu, żelaza i niklu, których nie spotyka siÄ™ w skorupie ziemskiej tworzÄ…cej dno oceanów. Te obserwacje nasunęły przypuszczenie, że prakontynent mógÅ‚ mieć pochodzenie pozaziemskie, a jego utworzenie siÄ™ byÅ‚o rezultatem kosmicznej katastrofy.
Prawdopodobnie w pierwszym okresie swego istnienia Ziemia miaÅ‚a dwa księżyce. Ten drugi - Perun znalazÅ‚ siÄ™ zbyt blisko planety i w pewnym momencie spadÅ‚ na jej powierzchniÄ™. NastÄ…piÅ‚o to przed 3 - 3,5 mld lat, we wczesnym stadium ewolucji Ziemi. Satelita o Å›rednicy 1200 km uderzyÅ‚ o powierzchniÄ™ naszego globu i ulegÅ‚ rozpÅ‚aszczeniu. Ogromna masa materii skalnej wytworzyÅ‚a wielki kontynent - PangeÄ™. Później szczÄ…tki Peruna zostaÅ‚y wchÅ‚oniÄ™te przez naszÄ… planetÄ™, przetopione w jej wnÄ™trzu i wydzielone na zewnÄ…trz już w postaci materii tworzÄ…cej skorupÄ™ kontynentalnÄ….
Czy tak wÅ‚aÅ›nie przebiegaÅ‚y wydarzenia na naszej planecie przed miliardami lat? Jakie jest źródÅ‚o siÅ‚ powodujÄ…cych pÄ™kanie i przesuwanie siÄ™ wielkich pÅ‚yt kontynentalnych? Jak bÄ™dzie wyglÄ…daÅ‚a nasza planeta za kilkadziesiÄ…t milionów lat? Wiele takich pytaÅ„ czeka odpowiedzi. Ziemia, kolebka ludzkoÅ›ci jest nadal niezbyt dobrze znana i geofizykom nie zabraknie pracy w ciÄ…gu wielu nastÄ™pnych dziesiÄ…tków lat...
Andrzej Klimek
oem software Odsłony: 4166