Odsłon: 1181

Internet 1W Muzeum Narodowym w Kielcach do 29.10.17 można oglądać wystawę polskiej i meksykańskiej sztuki ludowej.

Feeria barw, faktur, wzorów, symboli i tworzyw – rękodzieło i twórczość ludowa są jednym z najcenniejszych bogactw Meksyku i Polski. Można o tym się przekonać na wystawie „Fantazmaty. Barwny świat polskiej i meksykańskiej sztuki ludowej” w Muzeum Dialogu Kultur, oddziale Muzeum Narodowego w Kielcach.

Żywiołowa, tajemnicza, zabawna sztuka meksykańska budzi zachwyt na całym świecie i jest ważnym elementem tamtejszej tożsamości, na równi z obyczajami czy językiem. Zachwyca nie tylko kolorystyką, ale także nieograniczoną wyobraźnią twórców, owocującą wizerunkami stworzeń i kreatur z pogranicza jawy, snu, marzeń.

Polska sztuka ludowa do świata fantazji odwoływała się rzadko, odpowiadając przede wszystkim na potrzeby kultowe wsi. Dziwne stwory, niesamowite opowieści były oczywiście obecne, ale raczej w postaci przekazów słownych. Dopiero po II wojnie światowej zakres podejmowanych tematów znacznie się poszerzył. Świat fantazji w rzeźbie lub malarstwie początkowo ograniczał się do wizerunku diabła i czarownicy. Stopniowo jednak artyści coraz śmielej puszczali wodze fantazji i powstawał coraz barwniejszy świat ukazujący dziwne ptaki, zwierzęta i rośliny czy postacie z legend i baśni.

Czy prace twórców z dwóch tak odległych krajów są do siebie podobne, czy można znaleźć elementy wspólne? Czy wyobraźnia ludzka ma terytorialne granice, zależne od kultury, zwyczajów czy tradycji? Wystawa „Fantazmaty” ma być próbą odpowiedzi na te pytania, dialogiem artystycznym pomiędzy tradycyjną twórczością Meksyku i Polski, istniejącą – ze względu zwłaszcza na odległość terytorialną – prawie zupełnie niezależnie od siebie.


Alebrijes – senne marzenie

mnkiel.Tematem meksykańskich prac są przede wszystkim fantastyczne, nierealne stwory – kolorowe i dziwne zwierzęta: byki, jaguary, rajskie i bajeczne ptaki, diabły, syreny czy mitologiczne postaci, związane z tradycją prekolumbijską i kolonialną Meksyku. Wśród prezentowanych eksponatów są tkaniny, obrazy na korze, ceramika, maski i drewniane rzeźby. Uwagę zwracają wykonane z papier mache alebrijes – dziwaczne stworzenia, w których każda część ciała przypomina… zupełnie inne zwierzę.

Alebrijes powstają w Meksyku od lat 30. ubiegłego wieku. Za ich stwórcę uważa się Pedro Linaresa, który złożony wysoką gorączką, przez sen zobaczył baśniowe, barwne, dziwaczne stwory. Ponieważ zajmował się wykonywaniem papierowych piniat, swoje marzenia senne, przeniósł właśnie na tę formę, tworząc pierwsze figury alebrijes. Te dziwaczne stwory spodobały się najsłynniejszej artystycznej parze Meksyku, Fridzie Kahlo i Diego Rivierze i to oni przyczynili się do popularności stworów. Alebrijes zwróciły uwagę członków grupy The Rolling Stones czy Davida Copperfielda. Współcześnie powstają nie tylko z kartonu. Artyści ze stanu Oaxaca na ich wzór stworzyli drewniane malowane rzeźby. Podobno posiadanie takiego stwora w domu przynosi szczęście i radość. Niektórzy nazywają alebrijes strażnikami domowego ogniska.

Eksponaty meksykańskie pochodzą z różnych regionów tego kraju, prezentując nie tylko oryginalny „narodowo-rustykalny styl” rzemiosła, ale przede wszystkim wskazując na tożsamość etniczną jej twórców. Inne prace, wzory, techniki znajdziemy wśród licznych plemion indiańskich zamieszkujących terytorium tego kraju. I tak: najpiękniejsze alebrijes powstają w stanie Oaxaca na południu, najdziwniejsze diabły – te gliniane i drewniane – w Ochumicho, a niezwykle barwne i precyzyjne malunki z wełny i pokryte koralikami przedmioty wykonują Indianie z plemienia Huichol.


Polskie diabły


mnki e 4705Jeśli chodzi o polską sztukę ludową, to częstym motywem jest diabeł, obecny w opowieściach wiejskich gawędziarzy, ale i w pracach Józefa Piłata, jednego z najwybitniejszych świętokrzyskich artystów ludowych. Obdarzony samorodnym talentem, żył we własnym świecie do końca zachowując naiwny, pełen prostoty światopogląd artystyczny. „Diabeł z wykazem grzeszników” jest prawdopodobnie pierwszą samodzielną rzeźbą o tej tematyce, którą wykonał w okresie powojennym, a potem wielokrotnie powtarzał. Co ciekawe, Piłat wychowany na małej wsi, nie potrafiący czytać, ani pisać wierzył, że diabeł naprawdę istnieje.

Ciekawymi rzeźbami są też „Przeprawa diabła i czarownicy z Łysej Góry do Łysicy” Adama Zegadły, „Szafraniec i jego drużyna” Mariana Wdowiaka, czy zespół muzykujących diabłów Mariana Porady. Podobną tematykę odnajdujemy w malarstwie naiwnym Eugeniusza Brożka. Artysta nie naśladuje rzeczywistości, ale ją kreuje. Na ekspozycji będzie można zobaczyć trzy jego prace „Ogrody czarownic”, Diabelskie drzewo” i „Bunt anielic”.


Inspiracje z kopalni


Maska Internet 1Odmienny świat fantazji to obrazy Ludwika Holesza. Artystyczną inspirację odnalazł on w kopalni, gdzie pracował jako górnik dołowy. Właśnie tam natknął się na odciśnięte w węglu ślady pradawnych roślin i w oparciu o te znaleziska zaczął tworzyć pierwsze obrazy. W zbliżonej konwencji utrzymany jest obraz „Zwierzęta w lesie” Teofila Ociepki.
Uzupełnieniem tej grupy są rzeźby Józefa Piłata przedstawiające „robactwo odyjarne”, jak sam je nazywał - przedziwne gady morskie, ryby i smoki.

Na wystawie zgromadzono kilkadziesiąt obiektów meksykańskich pochodzących głównie ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego w Łodzi, Ambasady Meksyku w Polsce. Są także prace rodowitej Meksykanki, artystki i pieśniarki od wielu lat mieszkającej w Polsce – Julietty Gonzales.

Sztukę polską reprezentują prace pochodzące głównie z Muzeum Narodowego w Kielcach, a także z Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach oraz Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach.

Kuratorami wystawy są: Anna Latos-Paryska i Agnieszka Kozłowska-Piasta.



Więcej - http://mnki.pl/pl/dla_zwiedzajacych/wystawy_czasowe/aktualne/pokaz/71,fantazmaty__barwny_swiat_polskiej_i_meksykanskiej_sztuki_ludowej