Nadleśnictwo Drygały najpilniejsza retencja
Autor: Krystyna Hanyga 2008-11-29
Jak stwierdziÅ‚ prof. Maciej Nowicki, minister Å›rodowiska, Lider Polskiej Ekologii to prestiżowy tytuÅ‚, który nieÅ‚atwo zdobyć. Potrzebna jest bowiem nie tylko rzetelna wiedza o możliwoÅ›ciach technologicznych, ale i szacunek dla przyrody oraz respekt dla przyszÅ‚oÅ›ci, by sprostać wyzwaniom rozwojowym nie ignorujÄ…c Å›rodowiska. PrzykÅ‚ady dwóch nadleÅ›nictw – w DrygaÅ‚ach i Krynkach pokazujÄ…, że poglÄ…d ten jest bliski także Lasom PaÅ„stwowym, z natury bliskim...naturze.
NadleÅ›nictwo DrygaÅ‚y obejmuje swym zasiÄ™giem 32 tys. ha terenów w powiatach eÅ‚ckim i piskim. W dużej części sÄ… to historyczne obszary Puszczy Piskiej, enklawy bagien, a także grunty porolne i rejony bezleÅ›ne, wykorzystywane jako poligony wojskowe. Dla NadleÅ›nictwa oznacza to wielość i różnorodność problemów do rozwiÄ…zywania. W dodatku wielkie szkody w drzewostanie Puszczy Piskiej wyrzÄ…dziÅ‚y silne wiatry w 2000 r., a huragan w lipcu 2002 powaliÅ‚ ogromne poÅ‚acie lasu. Dla NadleÅ›nictwa DrygaÅ‚y oznaczaÅ‚o to 930 ha do zalesienia.
W przygotowanym planie odbudowy lasu przyjÄ™to za priorytet renaturalizacjÄ™ i wzbogacenie leÅ›nych ekosystemów, przywrócenie lasom utraconej bioróżnorodnoÅ›ci.
Przed wiekami skÅ‚ad gatunkowy Puszczy byÅ‚ zupeÅ‚nie inny. DominowaÅ‚y Å›wierki, tÄ™dy też przebiegaÅ‚a wschodnia granica buka. Pruska gospodarka, nastawiona na ciÄ…gÅ‚ość produkcji i szybki zysk, doprowadziÅ‚a do dewastacji lasów. Urozmaicone pod wzglÄ™dem gatunkowym lasy zamieniÅ‚y siÄ™ w sosnowÄ… monokulturÄ™, staÅ‚y siÄ™ sÅ‚absze, bardziej narażone na rozmaite choroby, owadzie szkodniki, coraz częściej wystÄ™pujÄ…ce wichury oraz pożary. Obecna przebudowa połączona z dostosowaniem skÅ‚adu gatunkowego do specyfiki zajmowanych siedlisk – w przyszÅ‚oÅ›ci majÄ… to być lasy z dominacjÄ… dÄ™bów -ma zwiÄ™kszyć naturalnÄ… odporność drzewostanów na wszelkie zagrożenia.
Deficytowa woda
Dodatkowym czynnikiem, który osÅ‚abiaÅ‚ tÄ™ odporność i pogarszaÅ‚ stan sanitarny lasu, byÅ‚ deficyt wody. Systematyczny spadek poziomu wód gruntowych spowodowaÅ‚y regulacje fragmentów rzek i cieków wodnych oraz melioracje, tym bardziej, że urzÄ…dzenia melioracyjne latami niekonserwowane, pozarastaÅ‚y i ulegÅ‚y zamuleniu. WiÄ™kszość Å›ródleÅ›nych cieków i pÅ‚ytkich zbiorników wodnych wysychaÅ‚o już w czerwcu, a nawet w maju.
Huragan 2002 r. wiele zmienił, także w sposobie podejścia do prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej. Do odtwarzania zniszczonych powierzchni zastosowano metodę renaturalizacji, ale ważnym zadaniem stało się uporządkowanie gospodarki wodnej. Zresztą problem racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi w skali całego kraju stał się na tyle poważny, że Lasy Państwowe zleciły Instytutowi Badawczemu Leśnictwa sporządzenie odpowiedniego programu działań.
Mała retencja
Zgodnie z zaleceniami Instytutu, w NadleÅ›nictwie DrygaÅ‚y już w 2002 r. rozpoczÄ™to realizacjÄ™ programu maÅ‚ej retencji. Po przeprowadzeniu inwentaryzacji, część zaniedbanych urzÄ…dzeÅ„ zmodernizowano i zbudowano wiele nowych: groble, brody, bystrotoki, przyhamowania ziemne, zastawki drewniane, kinety wodne, rurociÄ…gi. W sumie - blisko 300 takich obiektów. SÄ… Å›wietnie wkomponowane w leÅ›ny krajobraz, proste, tanie, efektywne ekonomicznie, zastosowano bowiem naturalne materiaÅ‚y z najbliższego otoczenia: kamienie, drewno, glinÄ™, żwir, faszynÄ™. DziaÅ‚ania NadleÅ›nictwa, w części realizowane wspólnie z PóÅ‚nocnopodlaskim Towarzystwem Ochrony Ptaków, wsparÅ‚ także EkoFundusz.
Efekty nawodnienia
W miarÄ™ budowy urzÄ…dzeÅ„ piÄ™trzÄ…cych wodÄ™, rozlokowanych na wiÄ™kszym obszarze, poprawiÅ‚y siÄ™ także warunki Å›rodowiskowe na gruntach porolnych, stanowiÄ…cych prawie 1/3 obszaru zarzÄ…dzanego przez NadleÅ›nictwo DrygaÅ‚y. MiaÅ‚o to szczególne znaczenie dla intensywnego zalesiania zdegradowanych gruntów po byÅ‚ym Wojskowym Gospodarstwie Rolnym. Utworzona zostaÅ‚a także siatka naturalnej zapory przeciwpożarowej, bezpieczeÅ„stwo poprawiajÄ… nowe punkty czerpania wody.
Poprawia siÄ™ bioróżnorodność lasów, powróciÅ‚y gatunki, które wczeÅ›niej wycofaÅ‚y siÄ™ z tego terenu lub ich liczebność ulegÅ‚a ograniczeniu. DziÄ™ki nawodnieniu suchych i zdegradowanych obszarów, nie tylko zwiÄ™kszyÅ‚ siÄ™ dostÄ™p drzewostanów do wody, ale udaÅ‚o siÄ™ zrenaturalizować tereny, które jeszcze przed 70 laty byÅ‚y jeziorami i bagnami, a zniknęły w wyniku nieprzemyÅ›lanych odwodnieÅ„. Spowolnienie wiosennego spÅ‚ywu wody, zatrzymanie jej przynajmniej na część lata, poprawiÅ‚o warunki bytowania fauny i flory charakterystycznej dla terenów podmokÅ‚ych i bagiennych. W sposób widoczny zwiÄ™kszyÅ‚y siÄ™ populacje żurawi, cietrzewi, czarnego bociana, wiÄ™cej jest także pÅ‚azów. I co ważne, stworzono warunki do samoodtwarzania siÄ™ ekosystemów.
Królestwo cietrzewia
Kierownictwo Nadleśnictwa Drygały z satysfakcją podkreśla, że osiągnięto więcej niż można było oczekiwać. Dotyczy to nie tylko ich terenu, ale i regionu, a nawet kraju, jeśli wziąć pod uwagę zachowanie ostoi cietrzewia. Całą populację tego rzadkiego i chronionego kuraka ocenia się w Polsce na 2 tys. sztuk, z tego 7,5% bytuje na terenie Nadleśnictwa Drygały.
Do najważniejszych efektów ekologicznych realizowanego kompleksowego programu gospodarki leÅ›nej zaliczono odtworzenie na terenach pohuraganowych i gruntach porolnych cennych ze wzglÄ™dów przyrodniczych obszarów oraz stworzenie nowych o dużej różnorodnoÅ›ci florystyczno-faunistycznej. PowstaÅ‚a w ten sposób rzadko spotykana w kraju mozaika przyrodniczo-krajobrazowa. Renaturalizacja obszarów podniosÅ‚a ich atrakcyjność turystycznÄ… i przyczyniÅ‚a siÄ™ do powstania nowych miejsc pracy. NadleÅ›nictwo stara siÄ™ udostÄ™pnić obiekty reprezentatywne dla caÅ‚ego obszaru, co jednak nie jest proste ze wzglÄ™du na bliskość terenów wojskowych.