Olędrzy to protestanccy osadnicy z Holandii, Flandrii, Fryzji i innych części Niemiec. Na całym Mazowszu zamieszkiwali 191 wsi, położonych w dorzeczu Wisły. Dzisiaj po Olędrach, ale i ich kulturze, zostało tylko wspomnienie.
Pierwsi Olędrzy osiedlili się w 1628 roku na Saskiej Kępie pod Warszawą. Natomiast ponad sto lat później wojewoda miński Jan August Hilzen sprowadził osadników do wsi Holendry, nazwanej potem Kazuń Niemiecki (dziś Kazuń Nowy). W 1778 roku król Stanisław August Poniatowski potwierdził umowę zawartą przez starostę kampinoskiego Ludwika Gutakowskiego z osadnikami olęderskimi na zagospodarowanie terenów leżących między Puszczą Kampinoską a Wisłą.
W 1781 roku Olędrzy osiedlili się na Kępie Nowodworskiej w Secyminie i w Śladowie. Powstanie styczniowe (1863) stało się datą graniczną procesu osadnictwa olęderskiego na Mazowszu. Powodem był dekret Rządu Narodowego wprowadzający uwłaszczenie chłopów oraz identyczny w swej wymowie ukaz cara Aleksandra II z marca 1864 roku mający na celu odciągnięcie polskiego chłopstwa od udziału w powstaniu.
Kurator wystawy, Paweł Matwiejczuk, podkreśla, że celem wystawy jest prezentacja kultury olęderskiego osadnictwa w dolinie Wisły, a także historii 300-letniej koegzystencji Polaków, Holendrów i Niemców na Mazowszu. Ekspozycja zwraca uwagę na tragiczny stan zabytków olęderskich oraz zanikanie bogatej tradycji tego regionu. Stara się skłonić do refleksji nad mazowieckim dziedzictwem kulturowym, które nie jest monolitem, lecz barwną mozaiką wielu kultur.
Ale wystawa ma jeszcze jedną wartość, być może nieplanowaną, którą dopisało życie: pokazuje umiejętność współżycia człowieka z rzeką, wodą, radzenia sobie z powodziami. Przedstawiając, w jaki sposób Olędrzy budowali swoje domostwa, wyzwala refleksje na temat współczesnego, aroganckiego wobec przyrody, postępowania człowieka. Nieszanowania praw rzeki, zabierania jej koryta, nieliczenia się z jej naturalnymi wezbraniami. Ten aspekt wystawy okazuje się w dwa tygodnie po powodzi równie ważny, jak i przekaz dotyczący historii Olędrów na Mazowszu i kultury, jaką ze sobą przynieśli.
Wystawa jest pierwszym etapem długotrwałego projektu, mającego na celu stworzenie przez Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie kolekcji olęderskiej, która pozwoli ocalić pamiątki po tej niezwykłej, ginącej obecnie kulturze.
Więcej o wystawach w PME - http://ethnomuseum.website.pl/