Wystawa w Galerii Musashino Univeristy of Art jest pierwszą zagraniczną prezentacją kolekcji Polska książka artystyczna z przełomu XX i XXI wieku. W kraju odbyło się dotąd kilkanaście wystaw kolekcji, przeważnie w głównych bibliotekach największych polskich miast.
Wystawy kolekcji cieszyły się wielkim zainteresowaniem publiczności – odkrywały bywalcom bibliotek mało znaną dziedzinę sztuki, którą uprawiają powszechnie znani artyści obok zapomnianych, bądź początkujących, reprezentanci zarówno tradycyjnych dziedzin sztuki jak tzw. twórcy multimedialni, artyści polscy za granicą i artyści zagraniczni w Polsce. W rezultacie okazało się, że kolekcja polskiej książki artystycznej jest interesująca z wielu różnych punktów widzenia: odniesień do współczesnej polskiej sztuki, do sztuki książki w innych krajach, do różnych dziedzin sztuki książki, etc. Problemy te zostały podjęte w serii artykułów, które powstawały równolegle z kolekcją, ale nie są jeszcze opublikowane. Projekt zebrania kolekcji i jej teoretycznego opracowania, mimo że nie jest jeszcze w pełni zakończony, można ocenić jako udany.
Pomysł stworzenia kolekcji „Polska książka artystyczna z przełomu XX i XXI wieku” powstał w związku z przemianami ustrojowymi w Polsce na początku lat 90.. Po II wojnie światowej w Polsce nie było prywatnych wydawnictw, drukarń, galerii, kontaktów zagranicznych, etc. - wtedy zainteresowanie artystów formą książki było zredukowane do minimum. Na emigracji działało kilka artystycznych oficyn (Gaberboccus Press, Oficyna Poetów i Malarzy, Stamperia Polacca), a w kraju pojedynczy artyści jak Zbigniew Makowski, czy Jerzy Jękot, którzy uprawiali „książkę” zamiast obrazu czy rzeźby.
Zmiany polityczno-społeczne w Polsce oraz nowe możliwości techniczne dość szybko otworzyły artystów na sztukę książki. Wielu artystów szczególnie młodego pokolenia skorzystało z konkursów i festiwali organizowanych w latach 1994-2006 przez Alicję Słowikowską w imieniu Związku Polskich Artystów Plastyków w Warszawie. Powstanie polskiej kolekcji książek artystycznych z przełomu XX i XXI wieku okazało się celowe ze względu na wyjątkowość naszego czasu przełomu. Czas ten stał się również przełomowy z punktu widzenia historii kodeksowej formy książki – jej ewolucji w kierunku form elektronicznych.
Optymistyczne hasło „książka przetrwa jako przedmiot sztuki” rodziło pytania – jaka jest teraz książka artystyczna i jaka będzie w przyszłości? -Idea zebrania kolekcji pochodzi też z tej inspiracji. Warto przyjrzeć się obecnym artystycznym deformacjom w odniesieniu do kodeksu - esencji definicji książki przez tysiąclecie.
Kolekcja „Polska książka artystyczna z przełomu XX i XXI wieku” została zebrana w latach 2009-2010 przez Alicję Słowikowską i Jadwigę Tryzno dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Selekcji około 150 dzieł z ponad 500 książek artystycznych dokonało jury znanych polskich krytyków sztuki.
Kolekcja z założenia obejmuje dzieła stworzone w latach 1990-2010 w Polsce lub za granicą, przez artystów polskiego pochodzenia. W znacznym stopniu na kolekcję składają się prace wyróżnione wcześniej w konkursach i festiwalach - polskich i zagranicznych. W kolekcji znajdują się prace artystów kilku pokoleń, różnych kierunków sztuki, zarówno specjalizujących się w sztuce książki, jak sięgających do formy książki okazjonalnie. Użytecznymi w ocenie i opisie zawartości kolekcji są trzy podstawowe kategorie Clive’a Phillpota: book-works, book-objects, just-books, ale także warto zauważyć formy between - pomiędzy tymi kategoriami.
Na wystawie w Musashino prezentowane są głównie book-works. W Polsce stosunkowo w niewielkim jeszcze stopniu artyści „wydają” nakładowe just-books - znacznie bardziej popularne są book-objects i instalacje książkowe. Natomiast obecna wystawa pozwala zobaczyć pracę artysty na różnym etapie rozwoju książki – poczynając od koncentracji na ilustracji w postaci luźnych kart i kończąc na konstatacji Doroty Folgi Januszewskiej, że książka graficzna, artystyczna, autorska – jest 'notacją' – scenariuszem wszystkiego, nawet czasem życia („Książka artystyczna i sztuka dzisiaj w Polsce”).
Wystawa kolekcji w Muzeum Musashino powinna zbliżyć japońską publiczność do polskiej sztuki, ponieważ książka artystyczna jest jej bezpośrednim, gorącym przekazem i nośnikiem. Ogromna zasługa w tym Pani Setsuko Shibata, która nie zrezygnowała z przedsięwzięcia mimo przeszkód i trudności, jakie powstały na drodze kolekcji z Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi do Muzeum Musashino University of Art w Tokyo.
Wystawie towarzyszy katalog w języku angielskim i japońskim.
Jadwiga Tryzno
więcej - www.kolekcja.bookart.pl