W Środowiskowym Laboratorium Ciężkich Jonów Uniwersytetu Warszawskiego otworzono 15 maja 2012 Ośrodek Produkcji i Badania Radiofarmaceutyków.
Będzie on służył zarówno naukowcom, jak i pacjentom warszawskich szpitali.
Inwestycję, wartą ok. 26 mln zł, sfinansowano głównie ze środków ministerstwa nauki (10 mln zł), zdrowia (2 mln zł), IAEA (1 mln USD), funduszy europejskich (ok. 5 mln zł) i środków własnych UW.
Nowy ośrodek będzie zajmował się wytwarzaniem radiofarmaceutyków do diagnostyki medycznej za pomocą tomografii pozytonowej PET (w Warszawie są już 3 takie urządzenia, a wkrótce ma być czwarte). Do końca roku podejmie również działalność badawczą, której celem będzie poszukiwanie innowacyjnych radiofarmaceutyków. Badania będą prowadzone we współpracy z 20 jednostkami naukowo-badawczymi z Mazowsza, tworzącymi Warszawskie Konsorcjum Współpracy PET.
Tomografia pozytonowa PET, jedna z najdokładniejszych technik śledzenia procesów zachodzących w organizmie pacjenta, wymaga precyzyjnie skonstruowanych, nietrwałych substancji chemicznych – radiofarmaceutyków. W 80% przypadków radiofarmaceutyki są wykorzystywane przy diagnozowaniu nowotworów. W 15% chodzi o diagnostykę neurologiczną, związaną z określaniem aktywności obszarów mózgu i badaniami procesów transmisji sygnałów nerwowych. Pozostałe 5% to zastosowania w kardiologii, zwłaszcza diagnostyka mięśnia sercowego.
Cząsteczki radiofarmaceutyku, wstrzykiwane pacjentowi, zawierają promieniotwórczy izotop. W wyniku rozpadu izotopu powstaje pozyton, antycząstka elektronu, która szybko spotyka elektron w ciele pacjenta. Obie cząstki zamieniają się w energię. Wskutek anihilacji powstają dwa kwanty promieniowania gamma, rozbiegające się w przeciwnych kierunkach. Dzięki odpowiednim detektorom oraz metodom przetwarzania danych, kwanty te pozwalają skonstruować obraz informujący, gdzie gromadzi się radiofarmaceutyk w ciele pacjenta. Opisana technika, znana jako tomografia pozytonowa (Positron Emission Tomography, PET), pozwala szczegółowo badać procesy zachodzące w organizmie pacjenta.
Możliwości produkcyjne Ośrodka Produkcji i Badania Radiofarmaceutyków w ŚLCJ UW są dostatecznie duże, żeby zapewnić zaopatrzenie dla 3-4 skanerów PET działających codziennie przy pełnym obłożeniu. Z uwagi na krótki czas życia radiofarmaceutyków, zasięg oddziaływania ośrodka jest ograniczony do ok. 200 km w przypadku transportu samochodowego. Transport drogą lotniczą zwiększy zasięg nawet trzykrotnie.
Izotopy używane do produkcji radiofarmaceutyków są wytwarzane w OPBR przez umieszczony w specjalnym bunkrze cyklotron z tarczami do produkcji izotopów fluoru 18F, węgla 11C i tlenu 15O. Powstały izotop 18F trafia do syntezerów służących do produkcji fluorodeoksyglukozy 18F-FDG, jednego z podstawowych radiofarmaceutyków. Gotowy radiofarmaceutyk jest następnie rozdozowywany przez specjalistyczne roboty. Na tym etapie trafia do fiolek, które są umieszczane w niewielkich, lecz ciężkich pojemnikach osłonowych, służących do transportu.
Wszystkie urządzenia linii produkcyjnych OPBR są umieszczone w komorach osłonnych zabezpieczających personel i otoczenie przed niekorzystnymi warunkami środowiska pracy. Produkcja jest całkowicie zautomatyzowana, operator czuwa jedynie nad jej prawidłowym przebiegiem.
Otwarcie Ośrodka Produkcji i Badań Radiofarmaceutyków jest połączone z międzynarodową konferencją PETRAD 2012, dotyczącą zastosowań tomografii pozytonowej w diagnostyce i badaniach. Konferencja, organizowana przez ŚLCJ UW i Zakład Medycyny Nuklearnej WUM we współpracy z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej w Wiedniu, odbędzie się w Warszawie w dniach 16-19 maja.
Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów UW jest jedynym w Polsce ośrodkiem eksperymentalnej fizyki jądrowej dysponującym cyklotronem ciężkich jonów oraz nowoczesnymi spektrometrami umożliwiającymi prowadzenie prac badawczych z dziedziny struktury jądra atomowego i reakcji jądrowych. Część czasu pracy akceleratora jest przydzielana na eksperymenty z dziedziny fizyki ciała stałego, biologii, a także na projekty aplikacyjne, m.in. dotyczące zastosowań medycznych fizyki jądrowej. Dostęp do wiązki z akceleratora jest przyznawany na podstawie rekomendacji międzynarodowego Komitetu Programowego. Jedynymi kryteriami oceny projektów są wartość naukowa i techniczna wykonalność proponowanego eksperymentu.
Więcej - http://www.slcj.uw.edu.pl/