Turyści przyjeżdżają do Warszawy, aby zwiedzać zabytki miasta, ale zwykle nie wiedzą (podobnie jak i stali mieszkańcy), że równie cenne i ciekawe są rezerwaty przyrody - w województwie mazowieckim jest ich 189 na 18 400 ha.
W granicach samej tylko Warszawy jest ich 12, a kilka kolejnych położonych jest na terenach sąsiadujących ze stolicą. Jeśli dodamy do tego cztery obszary Natura 2000, Kampinoski Park Narodowy, Mazowiecki Park Krajobrazowy, Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu, użytki ekologiczne, zespoły chronionego krajobrazu i kilkaset pomników przyrody, to Warszawa jawi się nam jako miasto o dużej bioróżnorodności.
To bogactwo przyrodnicze aglomeracji warszawskiej związane jest głównie z jej położeniem geograficznym i historią. W bliskości Warszawy znajduje się największy naturalny węzeł hydrologiczny w Polsce, gdzie zbiegają się wody Wisły, Narwi i Bugu. Skarpa warszawska, znajdująca się na granicy doliny Wisły, jest chroniona w rezerwatach: Las Bielański, Skarpa Ursynowska, Las Natoliński, Las Kabacki. Rezerwat Jeziorko Czerniakowskie chroni starorzecze tej rzeki.
W rezerwacie Ławice Kiełpińskie można podziwiać bujne nadwiślańskie łęgi, zaś wyspy i ławice, znajdujące się w granicach 13 mazowieckich, wiślanych rezerwatów (w tym Wyspy Zawadowskie) są ostoją ptaków siewkowych, których populacje zaliczane są do zagrożonych.
Rezerwaty – szczególna ochrona
Rezerwaty przyrody są obok parków narodowych najwyższą formą ochrony przyrody w naszym kraju, którą obejmowane są obszary o wyjątkowych walorach przyrodniczych. Są to tereny zachowane w mało zmienionym stanie, najczęściej chroniące cenne siedliska i gatunki, czasem składniki przyrody nieożywionej.
Na Mazowszu najliczniej reprezentowane są rezerwaty leśne z borami, grądami, rzadziej olsami, łęgami i świetlistymi dąbrowami. Stosunkowo liczne są także rezerwaty chroniące ekosystemy rzeczne i torfowiska.
Warto podkreślić, że mazowiecki odcinek Wisły jest jedynym miejscem w Polsce, gdzie tak duża rzeka została objęta ochroną na tak dużą skalę (ponad 5 tys. ha, około 70 km długości).
Kilka rezerwatów utworzono w celu zachowania rzadszych w naszym regionie siedlisk, jak chociażby łąk czy stawów. Te ostatnie stanowią niezwykle cenne miejsce dla wielu gatunków ptaków. Doskonałym przykładem są Stawy Raszyńskie, gdzie co roku odnotowuje się około 150 gatunków awifauny, nie wspominając o licznych przedstawicielach owadów i płazów.
Mazowieckie rezerwaty przyrody zostały wyznaczone, aby chronić najcenniejsze tereny nie tylko w skali regionu, ale i całej Polski. Są wśród nich stanowiska roślin i zwierząt niezwykle rzadkich w naszym kraju, tereny bardzo małe, jak rezerwat Sadkowice (0,9 ha) chroniący roślinność charakterystyczną dla tzw. stepu kwietnego, ale i ogromne jak warszawski Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego (ponad 900 ha).
Jak zachować to dziedzictwo
Ochrona rezerwatów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie miast nie jest zadaniem łatwym. Delikatna struktura ekosystemów powoduje, że konieczne staje się wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nich. Udostępniane mogą być jedynie w taki sposób, który nie będzie stanowił znaczącego zagrożenia dla celu, w jakim zostały powołane. W takich miejscach możliwe jest jednak wyznaczanie szlaków pieszych i rowerowych, udostępnianie akwenów do pływania, wskazywanie miejsc, gdzie można jeździć konno etc.
Zbyt duża presja wywierana na rezerwat - czy to w wyniku zabudowy okolicznych terenów, czy np. niewłaściwego użytkowania - może prowadzić do bezpowrotnej utraty jego wartości. Obecnie na terenie województwa mazowieckiego udostępniono w różnej formie 50 rezerwatów.
W przypadku rezerwatów poddanych silnej antropopresji duże znaczenie ma świadomość społeczeństwa i współpraca podejmowana na rzecz tych najcenniejszych przyrodniczo miejsc. Stąd narodził się projekt Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie pn. Mazowieckie rezerwaty przyrody, wsparty finansowo przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. 
Ma on przybliżyć piękno i wartość rezerwatów, wyjaśnić konieczność ich ochrony (w tym m.in. ograniczony dostęp do części z nich) i zachęcić do wspólnego dbania o te tereny.
Zaplanowano w tym celu spotkania w wybranych warszawskich rezerwatach przyrody, w czasie których poprzez formę gier i zabaw edukacyjnych autorzy projektu przekazują najważniejsze informacje, które pozwolą w sposób świadomy korzystać z ich walorów.
W ramach projektu Mazowieckie rezerwaty przyrody zostały również wydane broszury informacyjno-edukacyjne prezentujące 15 rezerwatów przyrody znajdujących się w granicach Warszawy oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Mapy załączone do broszur przedstawiają szlaki i miejsca udostępnione do ruchu na terenie omawianych rezerwatów.
Więcej informacji na temat projektu Mazowieckie rezerwaty przyrody:
http://warszawa.rdos.gov.pl/odkryj-czar-mazowieckiej-przyrody-2
oraz na http://warszawa.rdos.gov.pl/ochrona-przyrody