Laureatami tegorocznych nagród Narodowego Centrum Nauki są: dr hab. Dawid Pinkowicz, dr Roman Szczęsny oraz dr hab. Michał Wierzchoń. Nagrody w wysokości 50 tys. zł są przyznawane przez NCN za szczególne osiągnięcia naukowe w zakresie badań podstawowych.
Ideą Nagrody NCN jest wspieranie najwybitniejszych uczonych prowadzących badania na polu badań podstawowych w polskich jednostkach naukowych. Ustanowione w 2013 r. wyróżnienie przyznawane jest badaczom do 40. roku życia i jest wręczane w trzech obszarach badawczych: naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce, naukach o życiu oraz naukach ścisłych i technicznych.
W obszarze nauk o życiu nagrodę otrzymał dr Roman Szczęsny z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.
Został doceniony za odkrycie mechanizmu degradacji mitochondrialnego RNA w komórkach ludzkich, wskazującego na rolę mitochondriów w regulacji nieswoistej odpowiedzi immunologicznej.
Przedmiotem zainteresowań naukowych dr. Szczęsnego są mechanizmy kontrolujące jakość, ilość oraz obróbkę RNA powstałego w wyniku transkrypcji genomu mitochondrialnego i jądrowego u człowieka. Przełomowe badania, za które został wyróżniony, rozszerzają dotychczasowy repertuar wpływu mitochondriów na funkcjonowanie i losy komórki.
W naukach ścisłych i technicznych nagrodę otrzymał dr hab. Dawid Pinkowicz z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, który został wyróżniony za zaprojektowanie nowatorskich multifunkcjonalnych magnesów molekularnych oraz nanomagnesów kwantowych.
Dr Pinkowicz zaprojektował i zbadał serię kompleksów metali przejściowych o silnych sprzężeniach magnetycznych pomiędzy jonami metali oraz zaproponował strategię do otrzymywania układów wykazujących dużą anizotropię magnetyczną i bistabilność spinową. Badania umożliwiły poznanie zależności pomiędzy strukturą i dalekozasięgowym porządkiem magnetycznym oraz zaowocowały otrzymaniem nowych nanomagnesów kwantowych.
Laureatem w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce jest dr hab. Michał Wierzchoń z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Został wyróżniony przez kapitułę Nagrody NCN za prowadzone od lat interdyscyplinarne badania nad świadomością, łączące w kreatywny sposób podejścia badawcze z zakresu filozofii, psychologii poznawczej, kognitywistyki oraz neuronauki.
Zaproponował on oryginalny, autorski model teoretyczny świadomości, w ramach którego twierdzi, że dostęp do świadomości ma charakter stopniowalny, a subiektywny charakter informacji jest wynikiem integracji informacji percepcyjnych i pozapercepcyjnych.
Badania dr hab. Wierzchonia dotyczą pomiaru świadomości, ale też roli uwagi w nabywaniu świadomego doświadczenia, pamięci ukrytej, substytucji sensorycznej i świadomości cielesnej. Założone i prowadzone przez niego Laboratorium Badań Świadomości (c-lab) w krótkim czasie stało się jedną z wiodących tego typu jednostek naukowych w Europie, zaś on sam współpracuje ze znakomitymi badaczami świadomości z całego świata.
Kandydatów do Nagrody NCN wskazują naukowcy, m.in. byli członkowie Rady NCN, dotychczasowi przewodniczący Zespołów Ekspertów NCN, laureaci Nagrody z poprzednich lat, a także inni wybitni przedstawiciele świata nauki wskazani przez Radę i dyrektora NCN.
W tej edycji do zgłaszania kandydatów uprawnionych było 530 osób. Nominowano 51 naukowców, spośród których w drugim etapie wyłonionych zostało sześciu finalistów, po dwóch w każdym z trzech obszarów. Ostateczny wybór laureatów należał do Kapituły Nagrody NCN złożonej z przedstawicieli Centrum i fundatorów Nagrody.
Więcej - na stronie NCN