Rosyjscy naukowcy z Arctic Floating University (Arktycznego Pływającego Uniwersytetu) odkryli gigantyczne wirusy w Arktyce na dużych szerokościach geograficznych, na wyspach Oceanu Arktycznego - archipelagu Ziemi Franciszka Józefa i Nowej Ziemi.
Podczas wyprawy Arctic Floating University w tym roku (2024) naukowcy pozyskali unikalne próbki na wyspach Oceanu Arktycznego i opublikowali już pierwsze wyniki badań laboratoryjnych. Gigantyczne wirusy okazały się 30 razy większe od normalnych. Rozmiar wirionu SARS-CoV-2, który wywołał pandemię koronawirusa, wynosi od 50 do 200 nanometrów, natomiast gigantyczny wirus znaleziony w wiecznej zmarzlinie Jakucji ma długość 1500 nanometrów. Można go zobaczyć pod zwykłym mikroskopem świetlnym.
To nie jedyna różnica. Gigantyczne wirusy mają bardzo złożony genom; praktycznie nie zawierają genów, które występują w innych grupach wirusów. Badanie gigantycznych wirusów, odkrytych stosunkowo niedawno, jest jednym z aktualnych tematów światowej mikrobiologii.
„Ten kierunek może stać się przełomem w biologii” – powiedział doktor nauk medycznych Artem Goncharov, kierownik laboratorium genomiki funkcjonalnej i proteomiki mikroorganizmów w Instytucie Medycyny Eksperymentalnej, profesor Katedry Epidemiologii Północno-zachodniego Uniwersytetu Medycznego im. Miecznikowa. „Stawiamy hipotezę, że ekosystemy arktyczne mogą być siedliskiem unikalnych przedstawicieli tej grupy wirusów”.
Gigantyczne wirusy znaleziono już w skamieniałych zwierzętach przechowywanych w wiecznej zmarzlinie Jakucji. Najstarszy z nich ma ponad 30 tysięcy lat. Ich pochodzenie i sposób ewolucji są niejasne. Nie jest również jasne, jakie zagrożenia mogą stanowić dla ludzi. Obecnie jest to przedmiotem intensywnych badań.
Podczas wyprawy „Arctic Floating University”, która odbyła się latem na statku badawczym „Profesor Molchanov”, Artem Goncharov wraz z Iwanem Gorochowem z grupy badawczej metagenomicznej Zakładu Epidemiologii Instytutu Badań Pasteura pozyskał unikalne próbki z trudno dostępnych miejsc na wyspach arktycznych – glebę, wieczną zmarzlinę, wodę z mórz i jezior, wszelkiego rodzaju ślady zwierząt polarnych. Do tej pory nikt tego nie zrobił na rosyjskich archipelagach polarnych.
Próbki są dokładnie analizowane w laboratoriach w Petersburgu - izoluje się z nich całkowity DNA, sekwencjonuje i izoluje genom wirusa, jeśli jest obecny. „Metagenomy gleby z kolonii ptaków na Ziemi Franciszka Józefa zawierają sekwencje DNA tych wirusów” – stwierdził prof. Artem Goncharov.
Arktyczny Pływający Uniwersytet „Arctic Floating University” to wyprawy naukowo-edukacyjne, od 2012 roku organizowane przez Północny (Arktyczny) Uniwersytet Federalny im. M. V. Łomonosowa i Północną Dyrekcję Hydrometeorologii i Monitoringu Środowiska.