Dzięki współpracy Fundacji Pomagam.pl oraz spółki celowej Uniwersytetu SWPS Innowacje powstał pierwszy raport pokazujący finansowanie - a zatem i dostęp - usług psychiatrycznych zatytułowany “Ważne słowa na „P”. O pieniądzach, psychoterapii i psychiatrii w Polsce”.
Jak z niego wynika, 8,3 miliona, czyli 26% polskiego społeczeństwa przynajmniej raz w życiu doświadczyło objawów zaburzeń psychicznych. Jednocześnie relatywna dostępność lekarzy psychiatrów w ramach państwowej służby zdrowia nie wzrasta, a liczba świadczonych usług psychoterapeutycznych i psychologicznych jest wielokrotnie mniejsza od potrzeb.
W roku 2023 z finansowanej przez NFZ psychoterapii skorzystało 355 460 osób, uczestnicząc w nieco ponad 4 milionach sesji terapeutycznych (średnio około 11 sesji na pacjenta). Liczba sesji zwiększyła się aż o 69% w stosunku do 2013 roku. Analogiczne dane dla konsultacji psychologicznych to 435 600 osób oraz 2,2 miliona spotkań (wzrost aż o 145% w porównaniu z 2013 rokiem).
W 2023 roku wsparcie psychiatrów uzyskało 1 259 tysięcy osób uczestniczących w 4,3 milionów wizyt (ich liczba spadła o około 3% w stosunku do 2013 roku).
Eksperci podkreślają, że obecnie w Polsce bardzo liczne grupy pacjentów albo muszą finansować pomoc psychologiczną samodzielnie, albo ze względu na ograniczenia finansowe i brak specjalistów – nie mogą w ogóle na nią liczyć. W publicznej służbie zdrowia mamy 1386 placówek oferujących dostęp do psychologa - średni czas oczekiwania na wizytę w takiej placówce wynosi 128 dni, przy czym występuje tu ogromne zróżnicowanie pomiędzy województwami: najkrótszy jest w województwie świętokrzyskim (32 dni), najdłuższy – w województwie pomorskim (212 dni).
Natomiast czas oczekiwania na wizytę w prywatnym gabinecie jest dużo krótszy - liczony jest już w dniach czy tygodniach, ale również te gabinety są przepełnione.
Mamy więc do czynienia ze zjawiskiem stomatologizacji psychiatrii i psychoterapii, w którym stają się one usługą dostępną, ale na warunkach komercyjnych.
***
Zdrowie psychiczne w liczbach
13,4 na 100 000 mieszkańców - tylu było w Polsce psychiatrów w 2022 roku zgodnie z danymi udostępnionymi przez Eurostat w lipcu 2024 roku. Wartość ta w ostatnich latach znacząco wzrosła – jeszcze w 2012 roku wynosiła jedynie 8,4. Na tle pozostałych krajów UE nadal wypadamy jednak słabo, plasując się obecnie na trzecim miejscu od końca wśród 24 krajów, dla których dostępne są odpowiednie dane na ten temat. Słabiej od nas wypadają jedynie Hiszpania i Bułgaria.
Zgodnie z danymi Naczelnej Izby Lekarskiej w Warszawie na dzień 30 września 2024 roku w Centralnym Rejestrze Lekarzy Rzeczpospolitej Polskiej wśród osób wykonujących zawód figurowało 4664 osób ze specjalizacją z dziedziny psychiatrii oraz 563 osoby ze specjalizacją z dziedziny psychiatrii dzieci i młodzieży, co wskazywałoby na dalszy – choć dość powolny – wzrost tego wskaźnika w naszym kraju.
62,4 na 100 000 mieszkańców tyle łóżek na oddziałach opieki psychiatrycznej mieliśmy w Polsce w 2022 roku i wartość ta zbliża się do średniej UE wynoszącej 71,8 na 100 tysięcy mieszkańców. Warto zaznaczyć, że wskaźnik ten przyjmuje bardzo różne wartości zależnie nie tylko od poziomu zamożności danego kraju, ale też od sposobu organizacji systemu opieki zdrowotnej. Najwyższą liczbę łóżek raportują Belgia (140,7) oraz Niemcy (131,3).
133 złote i 28 groszy tyle wynosiła średnia wartość refundacji sesji psychoterapii finansowanej przez NFZ w 2023 roku. Dla konsultacji psychologicznych średnia kwota refundacji wyniosła 96 złotych i 84 grosze, a dla konsultacji psychiatrycznej – 69 złotych i 50 groszy. Wartości te są znacznie niższe niż wycena analogicznych świadczeń w sektorze prywatnym.
Raport można pobrać za darmo na stronie: www.pomagam.pl/zdrowie-psychiczne