NIK z PAN-em
Po przeprowadzonej w drugiej poÅ‚owie ub. roku kontroli NIK oceniÅ‚a negatywnie gospodarowanie majÄ…tkiem trwaÅ‚ym przez PAN. Kancelaria PAN, odpowiedzialnaza zarzÄ…dzanie skÅ‚adnikami tego majÄ…tku, nie dysponowaÅ‚a peÅ‚nymi informacjamio iloÅ›ci i wartoÅ›ci nieruchomoÅ›ci pozostajÄ…cymi we wÅ‚adaniu Akademii. AdministrujÄ…c nieruchomoÅ›ciami, nie tylko naruszano przepisy ustawy o PAN oraz ustawy o rachunkowoÅ›ci, ale dopuszczono siÄ™ też niegospodarnoÅ›ci oraz dziaÅ‚aÅ„ nierzetelnych. Na 9 skontrolowanych placówek PAN, sześć uzyskaÅ‚o w opinii NIK ocenÄ™ pozytywnÄ…, trzy - negatywnÄ…. Choć pozytywnie oceniono też dziaÅ‚ania Ministra Skarbu PaÅ„stwa w zakresie wykonywania jego uprawnieÅ„ w odniesieniu do mienia paÅ„stwowego pozostajÄ…cego w dyspozycji PAN, to stwierdzono jednak uchybienia w jego dziaÅ‚aniach w zwiÄ…zku ze sprzedażą przez PAN prawa użytkowania wieczystego nieruchomoÅ›ci Skarbu PaÅ„stwa przy ul. Jazgarzewskiej17 w Warszawie.
NIK oceniÅ‚a negatywnie sprawowanie nadzoru nad PAN przez KancelariÄ™ Prezesa Rady Ministrów - KPRM nie wymagaÅ‚a przekazywania uchwaÅ‚ organów Akademii, nie mogÅ‚a zatem stwierdzać, czy decyzje Prezydium PAN sÄ… zgodne z obowiÄ…zujÄ…cym prawem.
CaÅ‚y protokóÅ‚ NIK znajdziesz TUTAJ
Grzechy gÅ‚ówne Akademii
1. PAN nie uregulowaÅ‚a caÅ‚oÅ›ci spraw zwiÄ…zanych z posiadanym majÄ…tkiem. Jej Kancelaria nie przeprowadziÅ‚a peÅ‚nej inwentaryzacji skÅ‚adników majÄ…tkowych i nie doprowadziÅ‚a do opracowania strategii zarzÄ…dzania majÄ…tkiem trwaÅ‚ym. Do 30 czerwca 2008 r. Biuro ZarzÄ…dzania MajÄ…tkiem Kancelarii PAN zgromadziÅ‚o ok. 80% aktualnej dokumentacji formalno-prawnej dla nieruchomoÅ›ci gruntowych. Kancelarii PAN nie byÅ‚a znana dokÅ‚adna liczba budynków użytkowanych przez AkademiÄ™. Analiza bazy danych o nieruchomoÅ›ciach PAN, przeprowadzona przez NIK, wskazuje na jej niekompletność.
2. Nadzór Kancelarii PAN nad majÄ…tkiem trwaÅ‚ym Akademii przekazanym jej placówkom sprawowany byÅ‚ nierzetelnie. Odpowiedzialna za wykonywanie nadzoru jednostka organizacyjna Kancelarii PAN - Biuro ZarzÄ…dzania MajÄ…tkiem, a poprzednio Biuro Finansów i MajÄ…tku, nie przeprowadzaÅ‚y kompleksowych kontroli przestrzegania warunków okreÅ›lonych w umowach użyczenia i decyzjach przekazujÄ…cych nieruchomoÅ›ci w zarzÄ…d. Nie analizowano faktycznych potrzeb jednostek organizacyjnych Akademii w odniesieniu do nieruchomoÅ›ci. NIK ocenia jako nierzetelny sposób realizacji art. 39 ustawy o PAN, nakÅ‚adajÄ…cego na AkademiÄ™ obowiÄ…zek wyposażenia instytutów w Å›rodki niezbÄ™dne do prowadzenia ich dziaÅ‚alnoÅ›ci statutowej.{mospagebreak}
3. NIK stwierdziÅ‚a nieprzestrzeganie przez AkademiÄ™ przepisów ustawy o rachunkowoÅ›ci dotyczÄ…cych wyceny aktywów. Dla 651 pozycji Å›rodków trwaÅ‚ych, ujÄ™tych w ksiÄ™gach rachunkowych PAN (ok. 32% pozycji ogóÅ‚em), brak byÅ‚o danych dotyczÄ…cych wartoÅ›ci ewidencyjnej. Akademia nie dysponowaÅ‚a caÅ‚oÅ›ciowÄ… wycenÄ… użytkowanych przez siebie nieruchomoÅ›ci. Szacunkowe koszty tej wyceny Kierownictwo PAN okreÅ›liÅ‚o na ok. 5 mln zÅ‚, a czas jej przeprowadzenia na ok. 4-5 lat.
4. NIK ocenia negatywnie, z punktu widzenia legalnoÅ›ci, wydatkowanie w latach 2006 - 2007 i w pierwszej poÅ‚owie 2008 r. Å›rodków zgromadzonych na koncie pozabudżetowym PAN, pochodzÄ…cych gÅ‚ównie ze sprzedaży nieruchomoÅ›ci Akademii. Na łącznÄ… kwotÄ™ 16 513 tys. zÅ‚ Å›rodków wydatkowanych w tym czasie, 1 326 tys. zÅ‚ wydatkowano niezgodnie z ustawÄ… o PAN oraz rozporzÄ…dzeniem Rady Ministrów w sprawie szczegóÅ‚owych zasad finansowania PAN oraz gospodarki finansowej jej placówek naukowych.
5. NIK nie zgÅ‚asza uwag do wyboru kontrahentów i dokumentowania trybu zbycia nieruchomoÅ›ci, w odniesieniu do wiÄ™kszoÅ›ci transakcji sprzedaży nieruchomoÅ›ci przeprowadzonych przez PAN, poza jednym przypadkiem. Tam, gdzie wartość nieruchomoÅ›ci przekraczaÅ‚a równowartość 50 tys. euro, PAN wystÄ™powaÅ‚a o zgodÄ™ na sprzedaż do Ministra Skarbu PaÅ„stwa - zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi wymogami ustawowymi. Nie byÅ‚y jednak w peÅ‚ni przestrzegane wewnÄ™trzne regulacje PAN dotyczÄ…ce trybu i zasad sprzedaży nieruchomoÅ›ci.
6. NIK oceniÅ‚a negatywnie zawarcie 27 wrzeÅ›nia 2000 r. przez Instytut Medycyny DoÅ›wiadczalnej i Klinicznej PAN Umowy wspólnego przedsiÄ™wziÄ™cia gospodarczego z „Keram Development" Sp. z o.o., dotyczÄ…cej inwestycji budowlanej przy ul. Jazgarzewskiej 17 w Warszawie. Zapisy tej umowy stwarzaÅ‚y ryzyko zaciÄ…gniÄ™cia znacznych zobowiÄ…zaÅ„ finansowych przez Instytut, a w ostatecznym rozrachunku - przez AkademiÄ™. NIK nie zakwestionowaÅ‚a jednak legalnoÅ›ci uchwaÅ‚y Prezydium PAN, umożliwiajÄ…cej zawarcie Aneksu do powyższej Umowy wspólnego przedsiÄ™wziÄ™cia. PAN ,na podstawie Aneksu, korzystajÄ…c z poÅ›rednictwa spóÅ‚ki „Keram", sprzedaÅ‚a udziaÅ‚y w prawie użytkowania nieruchomoÅ›ci przy ul. Jazgarzewskiej 17, uzyskujÄ…c z tego tytuÅ‚u wpÅ‚ywy na rachunek pozabudżetowy w łącznej wysokoÅ›ci ok. 6 449 tys. zÅ‚.
7. NIK oceniÅ‚a negatywnie pod wzglÄ™dem rzetelnoÅ›ci niepoinformowanie przez PAN zarówno Ministra SP, jak i KPRM, o podjÄ™ciu UchwaÅ‚y Nr 12/05, zezwalajÄ…cej na sprzedaż udziaÅ‚ów w prawie użytkowania wieczystego nieruchomoÅ›ci przy ul. Jazgarzewskiej 17 - przed rozpoczÄ™ciem transakcji sprzedaży.
8. W czterech skontrolowanych jednostkach stwierdzono nieprawidÅ‚owoÅ›ci finansowe na łącznÄ… kwotÄ™ 2 987 tys. zÅ‚., z której z naruszeniem prawa wydatkowano 1 326 tys. zÅ‚.{mospagebreak}
Jak to z inwentaryzacją było...
Polska Akademia Nauk zobowiÄ…zana zostaÅ‚a przez sejmowÄ… KomisjÄ™ ENM jeszcze w 2007 r. do przeprowadzenia caÅ‚oÅ›ciowej inwentaryzacji majÄ…tku pozostajÄ…cego w gestii Akademii i opracowania strategii optymalnego nim zarzÄ…dzania. Także NIK wnioskowaÅ‚a po kontroli w 2008 r. uregulowanie caÅ‚oÅ›ci tych spraw. Niemniej, do czasu zakoÅ„czenia obecnej kontroli, PAN nie zrealizowaÅ‚a w peÅ‚ni tych zaleceÅ„, choć istnieje pilna konieczność przeprowadzenia wyceny majÄ…tku znajdujÄ…cego siÄ™ w użytkowaniu PAN oraz analizy faktycznych potrzeb jednostek PAN w odniesieniu do nieruchomoÅ›ci. Brak uporzÄ…dkowania spraw majÄ…tkowych prowadziÅ‚ bowiem do przypadkowych sprzedaży nieruchomoÅ›ci przez AkademiÄ™, a decyzje Prezydium PAN byÅ‚y podejmowane w warunkach braku peÅ‚nej informacji, co do możliwoÅ›ci zagospodarowania majÄ…tku trwaÅ‚ego. Kancelaria PAN nie przeprowadziÅ‚a jednak inwentaryzacji caÅ‚oÅ›ci skÅ‚adników majÄ…tkowych i nie doprowadziÅ‚a do opracowania strategii zarzÄ…dzania majÄ…tkiem Akademii. W I póÅ‚roczu 2008 r. zlecono wprawdzie opracowanie projektu takiej strategii, lecz wykonanie tego dzieÅ‚a zostaÅ‚o powierzone osobie bez udokumentowanych kwalifikacji w zakresie zarzÄ…dzania nieruchomoÅ›ciami. W zawartej umowie nie sprecyzowano wykazu zagadnieÅ„, które powinny zostać uwzglÄ™dnione w strategii, ani wyznaczników umożliwiajÄ…cych ocenÄ™ jakoÅ›ci dzieÅ‚a. W konsekwencji opracowany dokument pozbawiony byÅ‚ elementarnych atrybutów strategii zarzÄ…dzania majÄ…tkiem. Odpowiedzialny za odbiór merytoryczny dzieÅ‚a - Szef Kancelarii PAN - potwierdziÅ‚ jego wykonanie i przyjÄ™cie pracy zgodnie z umowÄ… (19.03.08). NIK uznaÅ‚a, że wydatkowanie na to opracowanie 18 tys. zÅ‚ byÅ‚o dziaÅ‚aniem niegospodarnym. Kancelaria PAN nie dysponowaÅ‚a peÅ‚nÄ… i aktualnÄ… wiedzÄ… o stanie iloÅ›ciowym i wartoÅ›ciowym majÄ…tku trwaÅ‚ego, pozostajÄ…cego w dyspozycji Akademii. Baza danych nieruchomoÅ›ci gruntowych bÄ™dÄ…cych w posiadaniu PAN zawieraÅ‚a 1 894 pozycje dotyczÄ…ce ewidencyjnych dziaÅ‚ek gruntów. W części dotyczÄ…cej naniesieÅ„ na gruncie, baza ta zawieraÅ‚a tylko 40 pozycji. Kancelarii PAN nie jest znana konkretna liczba obiektów posadowionych na gruntach PAN - oszacowana w trakcie kontroli ogólna liczba to ok. 2000. Zapisy w poszczególnych pozycjach powyższej bazy danych, nie byÅ‚y kompletne. Kancelaria PAN nie byÅ‚a przygotowana organizacyjnie do sprawowania nadzoru nad gospodarowaniem nieruchomoÅ›ciami przez jednostki Akademii. Zadania w tym zakresie wykonywaÅ‚o Biuro ZarzÄ…dzania MajÄ…tkiem. W oÅ›mioosobowym BZM, nie zatrudniano pracowników posiadajÄ…cych odpowiedniÄ… wiedzÄ™ merytorycznÄ…, dotyczÄ…cÄ… przedmiotu dziaÅ‚alnoÅ›ci poszczególnych instytutów PAN. WeryfikacjÄ… i monitoringiem stanu nieruchomoÅ›ci Akademii zajmowaÅ‚o siÄ™ 5 osób. DziaÅ‚ania majÄ…ce na celu zgromadzenie w jednym miejscu danych formalnoprawnych, technicznych i ewidencyjnych, dotyczÄ…cych nieruchomoÅ›ci bÄ™dÄ…cych w posiadaniu PAN, podjÄ™to dopiero w drugiej poÅ‚owie 2003 r. Biuro ZarzÄ…dzania MajÄ…tkiem praktycznie nie kontrolowaÅ‚o też inwestycji prowadzonych na nieruchomoÅ›ciach PAN.{mospagebreak}
Problemy z rachunkami
KsiÄ™gi rachunkowe PAN prowadzone byÅ‚y niezgodnie z przepisami ustawy o rachunkowoÅ›ci. NIK stwierdziÅ‚a przede wszystkim naruszenia przepisów dotyczÄ…cych wyceny aktywów . Dla 651 pozycji Å›rodków trwaÅ‚ych (na 2058 ogóÅ‚em) brak byÅ‚o danych dotyczÄ…cych wartoÅ›ci ewidencyjnej. W celu umożliwienia funkcjonowania obsÅ‚ugujÄ…cego ksiÄ™gi rachunkowe systemu informatycznego nadano tym pozycjom wartość ewidencyjnÄ… 0,01 zÅ‚. TakÄ… samÄ… wartość wykazano dla 41 pozycji dotyczÄ…cych budynków i budowli (i nie dokonywano w tych przypadkach odpisów amortyzacyjnych), choć zgodnie z prawem za wartość poczÄ…tkowÄ… aktywów uważa siÄ™ wartość rynkowÄ… z dnia nabycia. Niekompletność ewidencji nieruchomoÅ›ci oraz brak ich aktualnej wyceny spowodowaÅ‚y, że roczne sprawozdania finansowe PAN nie odzwierciedlaÅ‚y rzetelnie sytuacji majÄ…tkowej Akademii. Tym samym sprawozdania te nie speÅ‚niaÅ‚y zapisów ustawy o rachunkowoÅ›ci.
Ale nie ze sprzedażą...
Od 1998 roku do poÅ‚owy 2008 r. Kancelaria PAN zbyÅ‚a 43 nieruchomoÅ›ci gruntowe (niektóre z budynkami) oraz 275 lokali mieszkalnych. Kwota uzyskana z tych sprzedaży to 12 053 270 zÅ‚, wartość nieruchomoÅ›ci zbytych w drodze darowizny wynosiÅ‚a 1 991 325 zÅ‚, a w drodze zamiany 582 960 zÅ‚. We wszystkich przypadkach, w których wartość nieruchomoÅ›ci przekraczaÅ‚a równowartość 50 tys. euro, PAN wystÄ™powaÅ‚a o zgodÄ™ na sprzedaż do ministra Skarbu PaÅ„stwa. Ujawniono natomiast naruszanie postanowieÅ„ Procedur postÄ™powania przy zbywaniu nieruchomoÅ›ci PAN, wprowadzonych przez Prezesa PAN (15.09.03). Otóż przed sprzedażą nieruchomoÅ›ci poÅ‚ożonych w ZeÅ‚wÄ…gach, Konstancinie- Jeziornie, Drozdach, Prawdowie oraz JabÅ‚onnej i Kolonii Mrokowskiej nie dokonano analizy możliwoÅ›ci ich zagospodarowania w ramach PAN.
Zabagniona transakcja - lekcja dla rzÄ…du
Analiza sprzedaży nieruchomoÅ›ci przy ul. Jazgarzewskiej 17 wskazuje, że brak nadzoru Prezesa RM, nierzetelność w dziaÅ‚aniach Akademii, uchybienia Ministra SP, brak koordynacji dziaÅ‚aÅ„ pomiÄ™dzy komórkami organizacyjnymi MSP oraz pomiÄ™dzy MSP a KPRM - doprowadziÅ‚y do precedensu, jakim byÅ‚a sprzedaż udziaÅ‚ów w prawie użytkowania wieczystego nieruchomoÅ›ci Skarbu PaÅ„stwa, o łącznej wartoÅ›ci przekraczajÄ…cej 50 tys. euro - bez wiedzy ministra SP. Sprawa „Jazgarzewskiej" stanowi negatywny przykÅ‚ad dziaÅ‚aÅ„ organów administracji, prowadzÄ…cych do podważenia zaufania obywateli do paÅ„stwa. Nabywcy udziaÅ‚ów w prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomoÅ›ci, w wiÄ™kszoÅ›ci osoby fizyczne, nabywali je od instytucji paÅ„stwowej i mogli mieć podstawy do zaÅ‚ożenia, że instytucja ta dziaÅ‚a w dobrej wierze, decyzja o zbyciu nieruchomoÅ›ci byÅ‚a legalna, a jej stan prawny nie budzi wÄ…tpliwoÅ›ci. KonsekwencjÄ… nieprawidÅ‚owoÅ›ci w dziaÅ‚aniach zarówno PAN, jak i administracji, jest zaangażowanie wielu organów paÅ„stwowych i ich pracowników w dÅ‚ugotrwaÅ‚e postÄ™powania zwiÄ…zane z licznymi skargami sÄ…siadów inwestycji budowlanej, która zostaÅ‚a zrealizowana przy ul. Jazgarzewskiej 17. W informacji z kontroli tej sprawy NIK przedstawia najważniejsze wÄ…tki postÄ™powaÅ„ przed sÄ…dami powszechnymi i administracyjnymi, dziaÅ‚aÅ„ prokuratury, organów nadzoru budowlanego oraz administracji architektoniczno-budowlanej, KPRM, MSP, ABW, CBA, jak również NIK. Przypadek „Jazgarzewskiej" wskazuje, że w razie braku zgody Ministra SP na rozporzÄ…dzenie skÅ‚adnikiem majÄ…tkowym o wartoÅ›ci powyżej 50 tys. euro, należącym do paÅ„stwowej osoby prawnej, istnieje realna możliwość zbycia tego skÅ‚adnika poprzez podziaÅ‚ na części o wartoÅ›ci niższej niż ustawowy limit. Dotychczasowe orzeczenia sÄ…dów w tej sprawie wskazujÄ…, że uprawnienia ministra mogÄ… być bezskuteczne w Å›wietle obowiÄ…zujÄ…cych przepisów ustawy o zasadach wykonywania uprawnieÅ„ przysÅ‚ugujÄ…cych Skarbowi PaÅ„stwa. W wyniku kontroli NIK zaleciÅ‚a PAN uporzÄ…dkowanie caÅ‚oÅ›ci spraw zwiÄ…zanych z majÄ…tkiem trwaÅ‚ym oraz opracowanie strategii zarzÄ…dzania majÄ…tkiem. Na tym jednak sprawa nie zostaÅ‚a zakoÅ„czona, gdyż sejmowa komisja Edukacji, Nauki i MÅ‚odzieży zadecydowaÅ‚a o utworzeniu podkomisji, która zajmie siÄ™ szczegóÅ‚owo sprawami majÄ…tkowymi PAN, zwÅ‚aszcza przypadkiem inwestycji na Jazgarzewskiej 17.
Anna Leszkowska
oem software Odsłony: 4030