Dla miłośników prawa i starożytności wydawnictwo Ossolineum przygotowało interesująca książkę Macieja Jońcy - Głośne rzymskie procesy karne. Jak podaje autor, fenomenem rzymskiego prawa karnego ludzkość zachwyca się od wieków. I słusznie, skoro Rzymianie stworzyli jeden z najdoskonalszych systemów prawnych w historii. Rzymianie też - jak nikt inny - identyfikowali się nie tylko ze swoją kulturą, ale nade wszystko - tradycją jurydyczną. Zgodnie ze zwyczajem, rzymskie dzieci wychowywały się, słuchając treści ustaw, a nie bajek. W ten sposób wpajano im od małego elementarne zasady prawego życia.
Podobnie prawnicy rzymscy kładli duży nacisk na takie pojęcia jak dobra wiara czy słuszność. Termin prawo wyprowadzali od sprawiedliwości. W ich odczuciu sprawiedliwość była to stała i trwała wola oddania każdemu tego, co mu się należy. Nie ustrzegło to jednak Rzymu od problemów społecznych i łamania owego prawa. Państwo starało się reagować na te patologie, czego efektem stał się na bieżąco uzupełniany katalog ustaw definiujących poszczególne przestępstwa oraz zalecający wdrażanie odpowiednich procedur przeciw ich sprawcom.
Ludzie łamiący prawo byli stawiani przed sądami, a rozprawy często przeradzały się w prawdziwe spektakle z liczną widownią, porównywalną z oglądającą walki gladiatorów. Bywanie w sądzie należało do dobrego tonu, a dla ambitnych młodych ludzi sąd był miejscem, gdzie nabierali oratorskiego doświadczenia.
Niektóre procesy zyskiwały wielką popularność - albo z uwagi na odrażający charakter przestępstwa, albo pozycję oskarżonego, czy siłę wymowy oskarżyciela bądź obrońcy, a nawet - z powodu osobliwych okoliczności towarzyszących sprawie. Wiele z takich właśnie procesów zostało dość dokładnie opisanych przez starożytnych autorów, co uwieczniło je w historii. Kilkanaście z nich może dzięki tej książce poznać i współczesny polski czytelnik. Książka ma charakter gawędziarski, co jest jej atutem popularyzatorskim w państwie, w którym kultura prawna jest na bardzo niskim poziomie. Wzbogaca ją bogata bibliografia, liczne przypisy, indeks cytatów i postaci, a ubarwiają liczne ilustracje.
Maciej Jońca, Głośne rzymskie procesy karne, Ossolineum, Wrocław 2009, wyd. I, s. 319
oem software