Wydawnictwo Ossolineum wydało w ramach cyklu biograficznego najnowszą, i najobszerniejszą jak dotąd, biografię Augusta III Sasa pióra Jacka Staszewskiego.
Autor we wstępie przywołuje opinie Władysława Konopczyńskiego o Auguście III, która dla wielu pokoleń była wyznacznikiem oceny tego polskiego króla i elektora Saksonii, jako władcy bezmyślnym, leniwym, sybarycie, nie wykazującym zainteresowania losami państw, w których rządził. To za jego panowania powstało słynne powiedzenie "za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa!" Jak podaje autor - ten pogląd historyka nabrał wagi wyroku, zwłaszcza że niepiękne cechy tego władcy miały korzenie w historiografii niemieckiej, głównie pruskiej. Nieliczne protesty - rozsiane w pracach doktorskich z początku XX w. w kręgu Uniwersytetu Lipskiego nawet nie weszły do obiegu naukowego. Wskutek tego, ten pruski punkt widzenia na lata utrwalił tak niekorzystny obraz władcy.
Jacek Staszewski, docierając do źródeł w archiwum drezdeńskim odkrył informacje zmieniające ten jednostronnie negatywny wizerunek króla. Zdaniem autora, August III "był monarchą cieszącym się autentycznym szacunkiem. Zapracował nań zarówno własnym sposobem życia, jak i wiernością zasadom /.. ./ był sojusznikiem solidnym, uczciwym, przestrzegającym norm w stosunkach międzynarodowych i w odniesieniu do swych polskich i saskich poddanych".
Nowe spojrzenie na polsko-saksońskiego władcę, przedstawione w książce, było prawdopodobnie dla autora mniej absorbujące naukowo i pracochłonne niż sama kwerenda. Zbieranie materiałów do biografii Augusta III Sasa pokazało, jak trudne to było zadanie, gdyż wiele z dokumentów archiwum drezdeńskiego do dzisiaj jest niedostępnych. W trosce o dobre imię Wettynow archiwiści zaczęli bowiem ukrywać tomy, które ich zdaniem zawierały informacje niekorzystne dla dynastii. Autor biografii natrafiał na nie przypadkiem - były poukrywane w okładkach innych tomów z adnotacją o umieszczeniu ich tam na polecenie dyrekcji archiwum! W dodatku archiwalna korespondencja prywatna Wettynów została wyłączona z ogólnych zbiorów i nierzetelnie opracowana. Przejrzenie setek tysięcy tomów archiwum drezdeńskiego w poszukiwaniu materiałów dotyczących Augusta III Sasa jest zadaniem nie na możliwości jednego historyka, toteż autor książki ma nadzieję, iż napisana przez niego biografia będzie pierwszym krokiem w kierunku poznania epoki tak mało znanej, bez której znajomości biografia Augusta III nie może być pełna.
Poszerzeniem wiedzy zawartej w książce jest dość obszerna bibliografia, a ułatwieniem dla czytelnika - przypisy oraz indeks osób. Czytanie natomiast dodatkowo ubarwiają ilustracje i niezwykle staranna szata edytorska.
Jacek Staszewski, August III Sas, Ossolineum, Wrocław 2010, wyd. II uzup., s. 331
oem software