W roku 600-lecia bitwy pod Grunwaldem staraniem Wydawnictwa Ossolineum ukazała się dwujęzyczna książka - album Zamki krzyżackie. Deutschordensburgen autorstwa Tomasza Torbusa (wersja niemiecka - Łukasz Bieniasz).
Autor opisał w niej 40 zamków krzyżackich w Polsce i pokazał je na licznych fotografiach, przedstawił także rzuty budowli. Jak podaje - „od końca XIII w. siedziby komturów - domy konwentów, pełniące jednocześnie funkcję zamków-klasztorów - przyjmowały formę kaszteli. Realizowane były na planie kwadratu utworzonego przez cztery skrzydła mieszkalne, tworzące krużgankowy dziedziniec, otoczone z zewnątrz parchamem (miedzymurzem), z dominującymi nad całością narożnymi wieżami oraz stołpem./.../ Pierwsze piętro zamku zajmowały sale reprezentacyjne - kościół, kapitularz służący obradom, refektarz do spożywania posiłków, dormitorium - sypialnię dla rycerzy, a często również salę dla chorych (infirmeria), mieszkanie komtura/.../
Czas budowy tych zamków - pierwsze ćwierćwiecze XIV w. to okres świetności budownictwa zakonnego, kiedy to obiekty wówczas budowane oprócz funkcji obronnych cechowały także walory estetyczne. W drugiej połowie XIV w. kasztele stają się uboższe i bardziej stają się siedzibami urzędów niż symbolami władzy zakonu. Osobnym przykładem jest Malbork, którego w Prusach nie można porównać z żadnym innym zamkiem, a tych była wielka różnorodność - od wielkich zamków jak Działdowo, aż po niewielkie, jednoskrzydłowe założenia w obrębie miast.
Opisane w publikacji zamki nie są jedynymi obiektami tego typu - przypomina autor. Liczne pozostałości dawnych zamków nie zostały jednak uwzględnione na kartach tej książki. Wskazuje także, że nigdzie w Europie - poza Walią, Apulią czy Hiszpanią nad rzeką Duero - nie zachował się tak znakomicie cały system średniowiecznych zamków jak u nas.
Książka wydana jest na kredowym papierze, a tekst z żywą paginą, przedstawiony jest stosownie do dwujęzyczności - dwułamowo (w jednym lamie - wersja polska, w drugim - niemiecka). Każde hasło (ułożone są alfabetycznie) wzbogaca kilka fotografii (też z dwujęzycznymi podpisami), obrazujących mury i wnętrza zamku, a także jego plan. Książkę otwiera wstęp przybliżający historię i architekturę zamków krzyżackich, a kończy spis zamków krzyżackich (nie tylko tych opisanych w książce). Dzieło kończy spis 325 zamieszczonych w nim ilustracji.(lb)
Tomasz Torbus, Zamki krzyżackie. Deutschordensburgen., Ossolineum, Wrocław 2010, s.270
oem software