Japoński teatr klasyczny

Estera Żeromska podjęła się zadania ogromnego - opisania klasycznego teatru japońskiego. Wynikiem tej pracy jest dwutomowe dzieło Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy. wydane przez Wydawnictwo Trio.

Książka jest pierwszÄ… w Polsce monografiÄ… wpisujÄ…cÄ… poszczególne gatunki teatru japoÅ„skiego w szerokie konteksty religijne, obyczajowe, historyczne i spoÅ‚eczne. Autorka, próbujÄ…c znaleźć źródÅ‚a narodzin teatru w formach rytualnych i obyczajowych oraz w potrzebach różnych grup spoÅ‚ecznych, usiÅ‚uje wyjaÅ›nić japoÅ„skość klasycznego teatru (od zarania do poÅ‚owy XIX wieku), jego niepowtarzalny klimat, wrażliwość na piÄ™kno w brzydocie, wspóÅ‚istnienie dobra i zÅ‚a w przedstawianym Å›wiecie.

Publikacja skÅ‚ada siÄ™ z dwóch tomów. Pierwszy z nich jest poÅ›wiÄ™cony Å›redniowiecznemu teatrowi no oraz zwiÄ…zanej z nim farsie kyogen (z uwzglÄ™dnieniem ich genezy). Opis tych gatunków poprzedza charakterystyka zróżnicowanych źródeÅ‚ ich powstania, widowisk od stuleci wpisanych w tradycje obrzÄ™dów religijnych - shintoistycznych i buddyjskich. Z uwagi na swojÄ… wczeÅ›niejszÄ… książkÄ™ - Maska na japoÅ„skiej scenie - zagadnienia maski ograniczyÅ‚a tu autorka do minimum.

W tomie drugim zawarto dzieje kabuki i lalkowego bunraku - gatunków teatralnych, które od poczÄ…tku XVII w. (czyli od epoki Edo, trwajÄ…cej od XVII w. do I poÅ‚. XIX w., bÄ™dÄ…cej okresem dobrobytu i rozwoju kultury mieszczaÅ„skiej) rozwijaÅ‚y siÄ™ jednoczeÅ›nie, czerpiÄ…c z odmiennych źródeÅ‚.

Jak pisze autorka, za nadrzÄ™dny cel książki przyjęła przeÅ›ledzenie ciÄ…gÅ‚oÅ›ci rozwoju poszczególnych gatunków widowiskowych (aż do chwili obecnej), zachodzÄ…ce miÄ™dzy nimi relacje, a także ich zwiÄ…zki ze wspóÅ‚czesnoÅ›ciÄ…. StÄ…d w opisach danego gatunku - oprócz informacji dotyczÄ…cych jego genezy i uwarunkowaÅ„ historycznych, spoÅ‚ecznych, religijnych i kulturowych - autorka zamieÅ›ciÅ‚a także wywiady z wykonawcami, co przybliża czytelnikom teatr japoÅ„ski - uznawany za trudny w odbiorze - do czasów obecnych.

Oba tomy stanowiÄ… spójnÄ… caÅ‚ość, a materiaÅ‚ zawarty w każdym z nich uporzÄ…dkowano dodatkowo w zamieszczonych na koÅ„cu tabelach, indeksie wybranych terminów, nazw, nazwisk i tytuÅ‚ów po polsku i w zapisie japoÅ„skim. Ciekawym dodatkiem sÄ… także streszczenia sztuk i bogate przypisy (nie liczÄ…c obszernej bibliografii).

Książka jest bogato ilustrowana - oprócz licznych fotografii obrazujÄ…cych spektakle, rekwizyty, kostiumy, budynki teatralne - zawiera wiele oryginalnych rysunków dopeÅ‚niajÄ…cych tekst, a także tabele i mapy. Powinna zainteresować nie tylko znawców kultury japoÅ„skiej, lecz także aktorów, reżyserów, scenografów, teatrologów, kulturoznawców, muzealników, miÅ‚oÅ›ników teatru i sztuk plastycznych.(al)

Estera Żeromska, Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy. t.1,2,s. 579 i 460, Wydawnictwo TRIO, cena kompletu 110 zł.