Muzeum Stanisława Staszica w Pile wydało interesującą książkę Stanisława Czarnieckiego - Pokłosie staszicowskie – zbiór tekstów autora publikowanych w ostatnich 50 latach (niektórych trudno niedostępnych).
Stanisław Czarniecki, geolog, emerytowany pracownik naukowy Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie, jest jednym z tych autorów, którzy piszą o Staszicu najwięcej i w sposób oryginalny. W jego dorobku są opracowania naukowe i popularyzatorskie, prace oświatowo-wychowawcze związane ze Staszicem. Zgromadził też znaczący zbiór staszicianów, który stal się podstawą kilku zorganizowanych przez niego wystaw i który w znacznej części jest obecnie w kolekcji Muzeum Staszica w Pile.
Pokłosie staszicowskie jest książką wyjątkową: po pierwsze, jest zbiorem prac jednego autora powstałych na przestrzeni ponad 50 lat, po drugie – jest afirmacją myśli i działań Staszica oraz ewolucji percepcji i oceny jego dokonań.
Autor zebrał teksty w trzy części: pierwsza dotyczy wystaw i publikacji biograficznych, druga dotyczy roli Staszica w polskiej geologii, natomiast w trzeciej zawarł teksty dotyczące obrazu Staszica w oczach potomnych, wskazując jego spuściznę jako wzór do naśladowania, czy choćby przemyślenia.Jak podaje w przedmowie redaktor książki Józef Olejniczak (dyrektor Muzeum Staszica w Pile), tym, co odróżnia opracowania Stanisława Czarnieckiego od prac innych autorów piszących o Staszicu są jego oryginalne przemyślenia dorobku ojca polskiej geologii i własny, specyficzny sposób przekazania tego czytelnikom./.../ Sprawą podstawową dla autora było określenie roli Staszica w dziejach polskiej geologii oraz zdefiniowanie pojęcia postawy staszicowskiej w geologii i skonfrontowanie jej z odmiennymi poglądami polskich geologów.
Niezwykle ważne było też przekonanie, ze postawa staszicowska zawsze miała liczne grono kontynuatorów wśród geologów polskich w XIX i XX wieku. Zdaniem autora, najważniejsze cechy tej postawy to: podejmowanie badań nie dla korzyści osobistych, ale służba nauce, zadowolenie z samej pracy naukowej i jej praktycznych skutków dla społeczeństwa, organizowanie nauczania geologii, popularyzacja wiedzy w tym zakresie, aktywność w rozbudowie placówek naukowych i stowarzyszeń, powiązanie badań z potrzebami życia oraz poprawy warunków życia współobywateli, łączenie pracy naukowo-badawczej ze społeczną, wreszcie wysoki stopień aktywnego patriotyzmu, zainteresowanie dziejami narodu i chęć wpływania na jego rozwój.Sam autor pisze: Losy kraju i Polaków w ciągu ostatnich dwu wieków potwierdziły wiele ocen i przemyśleń ojca polskiej geologii. Ale wielu kontynuatorów różnych zakresów jego działania, tak wśród geologów, jak i przedstawicieli innych zawodów, wniosło swój wkład w losy naszego narodu odmiennie od myśli Staszica. Nie kontynuowali oni dróg, jakie wskazywał. Wśród postaci wybitnych byli tacy jak Adam Mickiewicz i plejada naśladowców jego myśli, którzy wpływali na losy narodu, determinując ich tragiczność. I ten aspekt pokłosia staszicowskiego starałem się ukazać./.../
Zdaję sobie sprawę z tego, że zmiany, jakie w myślenie ludzi w zakresie ich postawy wniosły osiągnięcia techniki elektronicznej, usuwają w cień to, co Staszic starał się wskazać jako drogę dla potomnych. Postawa staszicowska nie uzyskuje dziś masowego uznania, ale obserwacje i rozmowy z przedstawicielami młodego pokolenia, szczególnie poza wielkimi ośrodkami miejskimi, ukazują, iż narastają wątpliwości co do losu społeczeństwa, kierującego się wyłącznie interesem własnym, odrzucającego pogląd Piotra Kropotkina, iż 'pomoc wzajemna stanowi czynnik rozwoju', który Staszic pół wieku wcześniej realizował w Towarzystwie Rolniczym Hrubieszowskim. Nie oczekuję, by ułatwienie dostępu do mych rozważań nad myślą i działaniami Staszica przyniosło zdecydowaną zmianę postawy młodych. Może jednak niektórzy, natrafiając na ten tekst, zastanowią się nad nim. Miłosz pisał: 'Lawina bieg od tego zmienia, po jakich toczy się kamieniach' - i dalej: 'możesz, więc wpłyń na bieg lawiny'. Jeśli obecne Pokłosie staszicowskie wpłynie na bieg zagrażającej lawiny, jego wydanie okaże się uzasadnione.(al)