Kobiety Holocaustu. Feministyczna perspektywa w badaniach nad Shoah. Kazus KL Auschwitz-Birkenau – to tytuł książki Joanny Stoecker-Sobelman, która ukazała się nakładem Wydawnictwa TRIO.
Czy taka perspektywa może wnieść coś nowego do rozumienia wydarzeń znanych i wielokrotnie opisywanych? Autorka książki jest przekonana o znaczeniu tego rodzaju badań, wzbogacających wiedzę na temat Holocaustu o doświadczenia specyficznie kobiece i opisane z ich perspektywy. Defeminizacja – czyli to wszystko, co tak bardzo uderzało w kobiecość – pozbawiało poczucia własnej wartości i pewności siebie, czyniąc je jeszcze łatwiejszymi obiektami ataków – w wymiarze fizycznym i psychicznym.
Odwołując się do materiałów źródłowych, wspomnień, relacji J. Stoecker-Sobelman omawia charakterystyczne dla kobiet doświadczenia obozowe, reakcje na zniewolenie i sposoby przetrwania, dzięki którym udało im się przeżyć. Kolejne rozdziały poświęcone są warunkom życia w obozie, trudnościom typowym dla kobiet i próbom ich pokonywania, seksualnym upokorzeniom, sprawom higieny, menstruacji, ciąży i macierzyństwa, eksperymentom sterylizacyjnym, ale także budowaniu więzi, przyjaźni, tworzeniu grup wsparcia, surogatów rodzin, różnym strategiom przetrwania, stosowanym przez kobiety w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau.
Zasadnicze jest tu pytanie, na ile seksizm funkcjonował w rasistowskiej ideologii kierowanej przeciw Żydom? Autorka wyjaśnia istotę doktryny nazizmu w odniesieniu do kobiet z uwzględnieniem antysemityzmu. Kobiety były szczególnie, podwójnie zagrożone, z racji bycia kobietami i z racji bycia Żydówkami. Nie bez znaczenia okazało się wychowanie i umiejętności wyniesione z domu, utrwalone przedwojenne tradycyjne role kobiece, które raczej ułatwiały niż utrudniały życie podczas Zagłady. Wobec obozowego dramatu, wobec cierpienia kobiety wykazywały większą odporność niż mężczyźni.
J. Stoecker-Sobelman zwraca uwagę, że po wojnie wiele byłych więźniarek nie chciało mówić o swoich niewyobrażalnych przeżyciach, potrzebny był okres ciszy, by po latach móc o nich opowiedzieć.
Nurt feministyczny nadrabia zaległości w tworzeniu literatury przedmiotu, która największy rozkwit przeżyła w latach 90. Ten nurt badawczy jest zresztą stosunkowo młody, narodził się w latach 70., a najcenniejsze dokonania są zasługą badaczek amerykańskich. Zainteresowanie nim nie mija, coraz więcej ludzi potrzebuje „spuścizny ze strony kobiet”…chodzi tu bowiem o sprawiedliwość pamięci, która w idealnym świecie w równym stopniu dotyczyć powinna wszystkich – pisze J. Stoecker –Sobelman, zachęcając polskich czytelników do zainteresowania się problematyką badań nad dziejami kobiet Holokaustu. Wyraża też nadzieję, że nurt badawczy rozwinie się również w Polsce, gdzie jest mało popularny, a publikacje ukazujące się na świecie nie są tłumaczone.
Kobiety Holokaustu. Feministyczna perspektywa w badaniach nad Shoah. Kazus KL Auschwitz-Birkenau, Joanna Stoecker-Sobelman, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2012, str.160, cena 24 zł.