Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wydało w ramach Monografii Fundacji na rzecz Nauki Polskiej książkę Pawła Stefana Załęskiego - Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie.
Jest to analiza dyskursu o społeczeństwie obywatelskim oraz trzecim sektorze – koncepcjach mających – w przypadku społeczeństwa obywatelskiego - swoje źródła w myśli Jeana-Jacquesa Rousseau, dotyczącej samostanowienia. Ale i w XII i XVIII-wiecznej angielskiej myśli społecznej (Locke, Hume), a w XIX wieku – myśli społecznej Hegla, a następnie – Gramsciego i Poppera.
W Polsce ta koncepcja, ani termin „społeczeństwo obywatelskie”, nie były znane. Nawet politycznej opozycji z czasów pierwszej Solidarności, kiedy to wypracowano ideę samorządnej Rzeczpospolitej. Autor, przeprowadzając badania prasowe, twierdzi, że głównym sprawcą stworzenia i rozpropagowania tej koncepcji jest komunistyczna propaganda, której celem była legitymizacja neoliberalnej transformacji systemu społeczno-politycznego w Polsce w 1989 roku.
Paweł Załęski twierdzi, że społeczeństwo obywatelskie to neoliberalna ideologia legitymizująca demontaż państwa opiekuńczego i że od początku przemian społeczeństwo obywatelskie miało stanowić ekwiwalent pełnej demokratyzacji systemu politycznego i powstania dojrzałego społeczeństwa politycznego.
Analizę powstania trzeciego sektora autor osadził w socjologii organizacji i administracji publicznej, a jako główny czynnik jego rozwoju i ekspansji uznał proces neoliberalnej restrukturyzacji państwa opiekuńczego. Finansowane w większości ze źródeł publicznych organizacje opiekuńcze zaczęły stanowić złożony i elastyczny system administracyjny, który przejmuje część funkcji państwa opiekuńczego.
System opiekuńczy – zdaniem autora - zmienił sposób swojego funkcjonowania z uniformizacji, równości i spójności działań na rzecz ich indywidualizacji i kontroli różnic. Po upadku systemu zimnowojennego proces ten został zglobalizowany przez politykę strukturalnego dostosowania, wyznaczającą zachodnim organizacjom opiekuńczym funkcję redystrybucji zasobów do państw biedniejszych. (al)
Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie, Paweł Stefan Załęski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012, s. 266