Wczesnośredniowieczny Wolin

Wydawnictwo Trio we współpracy z Fundacją na rzecz Nauki Polskiej (finansowanie) oraz Instytutem Archeologii i Etnologii PAN wydało w serii Origines Polonorum tom VI pt. Wolin wczesnośredniowieczny autorstwa Błażeja Stanisławskiego i Władysława Filipowiaka. Jest to część pierwsza dwutomowego opracowania pozwalającego na dokonanie interpretacji genezy państwa polskiego.

Wolin, który w przekazach źródłowych występuje pod różnymi nazwami (m.in. Jómi, Jumne, Julin) był w okresie wczesnego średniowiecza jednym z najważniejszych ośrodków w strefie nadbałtyckiej i jednym z największych ośrodków Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej.
W okresie swojej świetności – na przełomie X i XI w. - był jednak zdominowany przez żywioł wikiński. W tym czasie gród stał się wielkim centrum produkcji rzemieślniczej, węzłem komunikacyjnym oraz miejscem wymiany dóbr.

W tomie pierwszym zaprezentowano wyniki badań wykopaliskowych (w dzielnicy Ogrody, na Przedmieściu Południowym i Osadzie Południowej), studiów nad wytwórczością (skórnictwem, bursztyniarstwem i garncarstwem), pogańskimi wierzeniami religijnymi oraz konwersją miasta na chrześcijaństwo w świetle źródeł łacińskich. Także – wyniki badań nad miejscem Wolina-Jómsborga w średniowiecznej literaturze skandynawskiej oraz etymologią słowiańskich nazw miejscowych i terenowych z rejonu Wolina. W tomie drugim natomiast zostaną pokazane rezultaty studiów przyrodniczych i problemowych.

W omawianym tomie pierwszym Wolina wczesnośredniowiecznego zaprezentowano nowe interpretacje czterech stuleci dziejów najpierw osady, a później grodu (VIII/IX-XII w.), kultury wolinian oraz roli, jaką odgrywał ten ośrodek w procesach zachodzących w strefie Morza Bałtyckiego oraz na ziemiach polskich. W znacznym stopniu są one odmienne od obrazu Wolina rozpowszechnionego w dotychczasowej literaturze przedmiotu.

Książka ma charakter naukowy – w obszernych trzech rozdziałach wzbogaconych przypisami przedstawiono wyniki badań archeologicznych w Wolinie w latach 1996 -2002, studia nad wytwórczością rzemieślniczą oraz studia historyczne i etymologiczne. W zakończeniu znalazło się podsumowanie pracy zespołu naukowców, bibliografia, indeksy osób, nazw geograficznych i etnicznych, a także spis licznych rycin, ilustracji i tabel. Spis treści, wstęp i podsumowanie zostały podane także w języku angielskim, a całość zasługuje na uznanie również z powodów edytorskich.(al)

Wolin wczesnośredniowieczny, Błażej Stanisławski, Władysław Filipowiak, wydawnictwo Trio, Warszawa 2013, s.370, cena 58 zł