O Euklidesie, żyjącym na przełomie IV i III wieku p.n.e., greckim matematyku z Aten, który większą część życia spędził w Aleksandrii, gdzie zaprosił go Ptolemeusz I, słyszał każdy uczeń na lekcji geometrii. Napisał bowiem wiele traktatów matematycznych, spośród których najważniejszym i fundamentalnym dziełem są Elementy. Ta praca Euklidesa – podstawowy podręcznik do nauki matematyki aż do XIX wieku – nie zachowała się w oryginale. Istnieje tylko w późniejszych przekazach – do czasów obecnych ukazało się ponad 1000 edycji tego dzieła, przy czym za klasyczne uznano wydanie duńskiego uczonego Johana Ludviga Heiberga z lat 1883-88. Polakom przybliżył pierwsze 8 z 13 ksiąg Euklidesa Józef Czech w 1807 roku, a obecnie, od 2005 roku trwa zbiorowe tłumaczenie (z wersji angielskiej) Elementów przez uczniów w projekcie badawczym pn. Księgi Euklidesa. Ukazanie się obecnie ksiąg V i VI Elementów Euklidesa – pierwszego polskiego przekładu z greki w opracowaniu Piotra Błaszczyka i Kazimierza Mrówki, korzystających m.in. z wydania Bernarda Vitraca, jest kolejnym dopełnieniem naszego „zasobu” Euklidesowej teorii.
Elementy zawierają trzy teorie wyłożone aksjomatycznie: geometrię, arytmetykę i teorię proporcji wielkości. Geometria płaska, a później stereometria, rozwijane są w księgach I-IV, XI-XIII. Arytmetyka jest wyłożona w księgach VII-IX.
Księga V, uznawana za najbardziej abstrakcyjną, przedstawia teorię proporcji wielkości zawartą w 25 twierdzeniach i 18 definicjach.
Księga VI natomiast – poświęcona teorii podobieństwa – to 33 twierdzenia o figurach podobnych i zagadnienia dotyczące wielkości proporcjonalnych. To właśnie z tej księgi pochodzą nasze wiadomości o trójkątach podobnych czy dwusiecznej.(al.)
Euklides. Elementy. Księgi V-VI, teoria proporcji i podobieństwa. Tłumaczenie i komentarz Piotr Błaszczyk, Kazimierz Mrówka, Copernicus Center Press, Kraków 2013. S. 323