Tytuł książki jest zaczerpnięty z wykładu autora na uniwersytecie w Princeton w 2004 roku, stanowiącego podstawę do naukowej dysputy na temat: jak dalece moralność jest zakorzeniona w naszej zwierzęcej naturze? Wykład ten otwiera książkę, na którą składają się także eseje naukowców polemizujących z Fransem de Waalem, a także jego komentarz do tych polemik.
Jak podają tłumacze tej książki - gdyby próbować podsumować poglądy de Waala, opowiada się on za tezą, że moralność jest głęboko zakorzeniona w naszej zwierzęcej naturze, sprzeciwiając się poglądowi, że to jedynie cienka kulturowa zasłona, która niemal siłą narzucana jest na nasze egoistyczne popędy. To przeciwstawienie, wokół którego de Waal buduje swą argumentację, jest zdaniem innych naukowców znacznym uproszczeniem, na co w swych esejach-polemikach zwracają uwagę Robert Wright, Christine Korsgaard, Philip Kitcher i Peter Singer.
W ostatnich latach powstało wiele scenariuszy ewolucyjnych, które sugerują, że kultura - a więc nie tylko moralność, lecz także język, sztuka, matematyka, prawo i różne instytucje społeczne - jest możliwa tylko dlatego, że gatunek ludzki wykształcił szczególne więzy społeczne. Mamy ogromną zdolność do utożsamiania się z przedstawicielami własnego gatunku, co pozwoliło nam na realizację wspólnych celów, a zatem na współpracę w zakresie niedostępnym innym gatunkom.
Ta zdolność do kooperacji sprawiły, że potrafimy z pokolenia na pokolenie przekazywać wzorce zachowań, co umożliwia kumulatywną ewolucję kulturową. Tym zatem, co odróżnia ludzi od innych zwierząt, jest stopień, w jakim utożsamiamy się z innymi ludźmi - między naszym a innymi gatunkami nie ma przepaści ewolucyjnej, istnieje jedynie przepaść kulturowa.
Jest to niewątpliwie jedna z najważniejszych toczących się dziś dyskusji naukowych. Dyskusja ta ma niebagatelne znaczenie dla filozofii, gdyż dotyka najistotniejszych dla filozofii problemów, takich jak tożsamość osobowa, natura języka, podstawy decyzji moralnych. (al)
Małpy i filozofowie. Skąd pochodzi moralność?, Frans de Waal, Copernicus Center Press, Kraków 2013, s. 252, cena 49,90 zł.