Instytut Wydawniczy Książka i Prasa wydało w serii Biblioteka Alternatyw Ekonomicznych Le Monde diplomatique i Kwartalnika Nauk o Przedsiębiorstwie książkę Johna Bellamy Fostera i Roberta W. McChesney – Kryzys bez końca w tłumaczeniu Grzegorza Konata.
O czym ta książka jest – najlepiej wyjaśnia jej podtytuł: Jak kapitał monopolistyczno-finansowy wywołuje stagnację i wstrząsy od Stanów Zjednoczonych po Chiny. I nie chodzi tu tylko o wstrząs, jakim był wielki kryzys finansowy lat 2007-2009, ale o wszystkie kryzysy, jakie niesie kapitalizm.
Największa stagnacja od lat 30. XX w., jaka dotyka obecnie gospodarkę światową jest przyczyną wszystkich kryzysów społecznych i politycznych, których skutki ukształtują na trwale wiele przyszłych pokoleń – piszą autorzy książki we Wstępie. Przeważająca większość populacji (poza bogatymi) bowiem tę stagnację gospodarczą odczuwa jako kryzys bez końca. Stagnacja dla ludzi oznacza zmniejszenie płac realnych, masowe bezrobocie, kryzys finansów publicznych, rosnące nierówności i ostry spadek jakości życia.
Czy jednak stagnacja rzeczywiście jest stanem współczesnego kapitalizmu – nie wiadomo, gdyż ekonomia konwencjonalna nie bardzo umie wytłumaczyć to zjawisko. Autorzy książki dowodzą, iż kryzys bez końca wynika nieuchronnie z funkcjonowania kapitału monopolistyczno-finansowego. Biorąc pod uwagę logikę systemu oraz zakres prawnie usankcjonowanego pola manewru decydentów, nie widzą oni podstaw do tego, aby nastąpiło istotne i trwale przyspieszenie tempa wzrostu.
Normalnym stanem dojrzałej gospodarki kapitalistycznej, zdominowanej przez kilka gigantycznych korporacji monopolistycznych, jest zatem stagnacja. Stan ten utrzymywał się przez ponad 100 lat, choć w latach 1980 - 2008 rządy czyniły starania, aby przezwyciężyć stagnację i zapewnić wzrost gospodarczy. Ceną za takie działania było jednak ogromne zadłużenie, które doprowadziło do wielkiego kryzysu w latach 2007-08 i źle rokuje przyszłości świata.
Jeżeli ludzie będą chcieli wydostać się ze spirali stagnacji i rosnącej nędzy, będą więc musieli radykalnie zmienić system gospodarczy. Będzie to centralny problem ekonomii politycznej naszych czasów – piszą autorzy, zachęcając czytelników do debaty na ten temat.
W książce składającej się – poza Wstępem - z sześciu rozdziałów (z bogatymi przypisami), poruszane są takie zagadnienia jak kapitał monopolistyczno-finansowy a kryzys, finansjeryzacja akumulacji, monopol i konkurencja w kapitalizmie XXI w., internacjonalizacja kapitału monopolistycznego, globalna rezerwowa armia pracy i nowy imperializm, wielka stagnacja i Chiny. Książkę zamyka spis wykresów i tabel oraz indeks. (al.)
Kryzys bez końca, John Bellamy Foster, Robert W. McChesney, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2014, s. 382, cena 35 zł (z 5% VAT)