Wydawnictwo Naukowe Scholar wydało książkę Piotra Kulasa Inteligenckość zaprzeczona z podtytułem: „Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit”.
Pytania, jakie towarzyszyły autorowi podczas prowadzenia przez dwa lata badań (książka jest ich owocem) dotyczyły tego, czym jest dzisiaj inteligencja. Czy jest potrzebna, jakim hołduje wartościom i czy te wartości są dzisiaj czytelne? Czy odczuwamy potrzebę publicznego zaangażowania i jaki jest stosunek inteligencji do przedstawicieli innych grup społecznych?
Autora interesuje nie tylko młode pokolenie polskich inteligentów, ich etos i tradycja moralna, ale ciekawią także idee oraz założenia moralne towarzyszące ich działaniom. Bada, czy inteligenckie wzory w świadomości i stylu życia, a także praktyki społecznego zaangażowania nadal istnieją, czy odeszły w przeszłość.
Zwraca też uwagę, że inteligencja– obok narodu – stanowi jeden z fundamentalnych problemów polskiej socjologii. Nie jest ona rozważana tylko w ramach nauk społecznych, ale także przez kulturoznawców czy badaczy literatury, przede wszystkim zaś historyków. Należy do podstawowych problemów polskiej kultury i interesuje autora właśnie od tej strony – jako problem kulturowy, ale nie społeczny, ani psychologiczny.
Głównym celem tej książki – jak pisze we Wprowadzeniu - jest analiza tożsamości oraz etosu młodych ludzi (głównie trzydziestolatków z terenu całego kraju) należących do inteligencji, podejmujących działania w sferze publicznej.
Dla badacza ważne więc było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób reprezentanci tej grupy społecznej postrzegają swoją rolę, zadania i funkcje jako osób obecnych w sferze publicznej, stąd często cytuje ich wypowiedzi. Stara się też odpowiedzieć na pytania, na ile dzisiejsi młodzi inteligenci nawiązują do wzorów zaangażowania obecnych w polskiej tradycji kulturowej.
Biorąc pod uwagę konstrukcję książki – dwie najobszerniejsze części (poprzedzone Prologiem), poświęcone są wynikom badań w obszarze tożsamości i etosu inteligencji. Jednak nie mniej ciekawa jest część czwarta – Epilog, w której autor sięga do źródeł inteligencji, warunków jej kształtowania się na ziemiach polskich począwszy od XVIII wieku. Uzupełniony licznymi przypisami, podobnie jak wszystkie inne rozdziały, sam w sobie jest kompendium wiedzy o polskiej inteligencji, dość bogato opisanej w przeszłości, co dokumentuje obszerna bibliografia. Ciekawostką jest dodatek metodologiczny do książki, a zwłaszcza wskazówki do wywiadu z młodymi inteligentami.(tm)
Inteligenckość zaprzeczona, Piotr Kulas, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017, wyd. I, s. 446