(Nie)moc pomocy
Katarzyna Górniak, socjolożka zajmujÄ…ca siÄ™ badaniem ubóstwa, wykluczenia spoÅ‚ecznego i nierównoÅ›ci spoÅ‚ecznych poÅ›wiÄ™ciÅ‚a swojÄ… książkÄ™ zatytuÅ‚owanÄ… (Nie)moc pomocy tej kategorii dobroczynnoÅ›ci, która stanowi odpowiedź na mechanizm wykluczenia spoÅ‚ecznego.
Analizuje w niej dziaÅ‚ania organizacji spoÅ‚ecznych na rzecz osób doÅ›wiadczonych wykluczeniem spoÅ‚ecznym. A także to, jak te organizacje przystosowujÄ… siÄ™ do wspóÅ‚czesnych wyzwaÅ„, jakÄ… ofertÄ™ pomocy i wsparcia przygotowujÄ….
Katarzyna Górniak zadaje pytanie o ksztaÅ‚t wspóÅ‚czesnej dobroczynnoÅ›ci realizowanej w Polsce i wyrażanej poprzez dziaÅ‚ania organizacji pozarzÄ…dowych.
Åšwiadectwa postÄ™pujÄ…cej pauperyzacji, pogłębiajÄ…cych siÄ™ nierównoÅ›ci i konsekwencje wykluczenia sÄ… dobrze widoczne na co dzieÅ„ – trudno jest nie zauważać osób bezdomnych, żebrzÄ…cych, przeszukujÄ…cych Å›mietniki w poszukiwaniu jedzenia , kolejek po zasiÅ‚ki przy oÅ›rodkach pomocy spoÅ‚ecznej i po posiÅ‚ki w darmowych jadÅ‚odajniach. W czasach PRL-u te negatywne zjawiska spoÅ‚eczne byÅ‚y skutecznie ukrywane i niwelowane, nie byÅ‚y elementami opisu Å›wiata spoÅ‚ecznego.
W pierwszym okresie transformacji po 1989 roku byÅ‚y przyjmowane przez Polaków z niedowierzaniem i dużą rezerwÄ…. WpÅ‚ynęły jednak na zmianÄ™ obowiÄ…zujÄ…cego ukÅ‚adu spoÅ‚ecznego, staÅ‚y siÄ™ zjawiskami na trwaÅ‚e istniejÄ…cymi w Å›wiadomoÅ›ci spoÅ‚ecznej.
Lawinowy wysyp publikacji, raportów z badaÅ„, pozwala na lepsze poznanie nowych zjawisk polskiej rzeczywistoÅ›ci spoÅ‚ecznej. InteresujÄ… one coraz bardziej badaczy. Tylko wÅ›ród niektórych, wedÅ‚ug autorki „można zauważyć ciekawość poznawczÄ… i fascynacjÄ™ zjawiskiem biedy, jako czymÅ› zupeÅ‚nie nowym i odrÄ™bnym, a niekiedy wrÄ™cz egzotycznym” . Naukowcy ci badajÄ… zjawisko niczym antropolodzy nieodkryte plemiona.
Historycznie znane pojÄ™cia „dobroczynność” czy „filantropia” brzmiÄ… dziÅ› nieco staroÅ›wiecko, ale autorka próbuje je zdefiniować nowoczeÅ›niej. W książce opisuje kategoriÄ™ dobroczynnoÅ›ci jako odpowiedź na mechanizm wykluczenia spoÅ‚ecznego. Pyta w niej o ksztaÅ‚t wspóÅ‚czesnej dobroczynnoÅ›ci realizowanej w Polsce gÅ‚ównie przez organizacje pozarzÄ…dowe. Pyta o systemy pomocy, jakie te organizacje tworzÄ…, jak reagujÄ… na problematykÄ™ wykluczenia, jak definiujÄ… osoby, które sÄ… adresatami ich dziaÅ‚aÅ„.
KsiążkÄ™ można potraktować jako „specyficzny” raport z badaÅ„ nowych zjawisk spoÅ‚ecznych, uporzÄ…dkowany pod wzglÄ™dem historycznym i pojÄ™ciowym. Autorka definiujÄ…c dobroczynność i filantropiÄ™, dodaje jeszcze charytatywność, czyli cnotÄ™ o charakterze religijnym (miÅ‚osierdzie, wspaniaÅ‚omyÅ›lność, litość wobec osób potrzebujÄ…cych, gÅ‚ównie biednych lub marginalizowanych). Wszystkie te trzy pojÄ™cia przenikajÄ… siÄ™ wzajemnie, ale oznaczajÄ… jedno: dotyczÄ… bezinteresownych dziaÅ‚aÅ„ na rzecz osób potrzebujÄ…cych wsparcia lub pomocy.
Celem autorki byÅ‚o ukazanie spojrzenia na dobroczynność instytucjonalnÄ… jako system, którego funkcjonowanie uwarunkowane jest okreÅ›lonymi mechanizmami i procesami spoÅ‚ecznymi. Rozważania sÄ… nie tylko teoretyczne, autorka przeprowadziÅ‚a również badania terenowe zjawisk w Polsce. Czy zatem jest to pomoc – czy „(Nie)moc pomocy”? Przeczytajmy.
Barbara Janiszewska
(Nie)moc pomocy. O niektórych formach wspóÅ‚czesnej dobroczynnoÅ›ci, Katarzyna Górniak, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016, wyd. I, stron 247
Odsłony: 1053