Wydawnictwo Studio Emka wydało książkę o jednym z najbardziej znanych polskich lekarzy – prof. Wiesławie Jędrzejczaku, pionierze przeszczepiania szpiku w Polsce.
Jest to wywiad-rzeka, jaki przeprowadziła z Profesorem Justyna Wojteczek, przedstawiając w nim nie tylko jego drogę zawodową, ale i mocno z nią związane losy osobiste, i poglądy profesora na zagadnienia etyczne i moralne, z jakimi mocuje się każdy lekarz, a zwłaszcza lekarz-naukowiec. Jest to więc także rozmowa o sprawach fundamentalnych - stosunku do życia, choroby i śmierci.
Książka ta – jak rzadko która – pokazuje też jak okoliczności zewnętrzne, wydarzenia historyczne, mogą pokrzyżować plany życiowe jednostki wybitnej i w jakimś stopniu zniszczyć, a przynajmniej utrudnić rozwój kariery zawodowej.
Jest to także dokument obrazujący determinację naukowca w dążeniu do założonego celu, pioniera leczenia białaczek metodą przeszczepu szpiku kostnego, któremu - jak każdemu pionierowi – wbito sporo strzał w plecy. To, że go nie zniszczyły zawdzięcza nie tylko swoim przymiotom charakteru, niezłomności i bezkompromisowości, ale i wykształceniu w wojskowej uczelni. Bo lekarz wojskowy musi być przygotowany do pracy podczas wojny i ewentualne rany.
Tym, co zwraca szczególną uwagę w wypowiedziach bohatera książki to wielka szczerość, bezinteresowność i uczciwość powiązana z równie wielką empatią, zrozumieniem drugiego człowieka, zwłaszcza chorego. I równie wielka odpowiedzialność za jego los, choćby próby jego ratowania miały małe szanse na sukces.
Ale Profesor Jędrzejczak ma jeszcze jedną – bardzo rzadko spotykaną cechę – odwagę cywilną, która to zaleta, wielka, niestety, przysparza na ogół kłopotów. A tych Profesorowi nie brakowało i nie brakuje, zwłaszcza że leczenie i praca naukowa oraz dydaktyczna nie są jedynymi polami jego działalności. Jest typem lekarza – społecznika, angażującego się w działania społecznie ważne, potrzebne i przynoszące korzyści zarówno pacjentom, jak i służbie zdrowia. To, że ta nasza służba zdrowia nie zawsze to docenia, to już inna sprawa.
Doceniła za to Jego osiągnięcia Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, przyznając Profesorowi w 1993 roku nagrodę (tzw. polskiego Nobla) w dziedzinie nauk biologicznych i medycznych, oraz Polska Akademia Nauk, honorując Go w 1993 roku Medalem Jędrzeja Śniadeckiego.
A przecież pozostaje jeszcze do zauważenia i nagrodzenia „poboczna” ponoć działalność Profesora – publicystyczna. Jej beneficjentem przez wiele lat były Sprawy Nauki, w których miesiąc w miesiąc prof. Jędrzejczak zamieszczał swoje znakomite felietony, odnoszące się zarówno do organizacji badań w Polsce, szkolnictwa wyższego, jak i wydarzeń bieżących, także politycznych, jak na temperamentnego felietonistę przystało. Felietony, które nie tylko cieszyły się wielką poczytnością, ale i prowokowały polemiki, których autor nie unikał.
Jeśli wziąć pod uwagę, że felieton jest jednym z najtrudniejszych gatunków dziennikarskich (wymaga dużej wiedzy, umiejętności kojarzenia, puentowania i dyscypliny myślenia), to widać, że Profesor Jędrzejczak dostał od losu nie tylko talent naukowy, ale i sporo innych, i żadnego z nich nie zaprzepaścił.
Anna Leszkowska
Wiesław Jędrzejczak. Pozytywista do szpiku kości, Justyna Wojteczek, Studio Emka, Warszawa 2017, s. 247, cena 39,90 zł