Czas próby w stosunkach międzynarodowych to książka Stanisława Bielenia - politologa specjalizującego się m.in. w międzynarodowej roli mocarstw – jaką wydała (przy współudziale Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego) Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Podtytuł: Miscellanea wskazuje, iż składają się na nią teksty różne, publikowane wcześniej, w tym przypadku w latach 2015-2017, ułożone według myśli przewodniej zawartej w tytule, wskazującym na szczególny czas, w jakim żyjemy; czas przesileń geopolitycznych, wymagający rozwagi nie tylko w postępowaniu, ale i ocenie sytuacji międzynarodowej. Nie bez kozery autor w przedmowie zamieścił motto z wypowiedzi Martina Luthera Kinga: „Miarą człowieka nie jest zachowanie w chwilach spokoju, lecz to, co czyni, gdy nadchodzi czas próby”.
„W stosunkach międzynarodowych trwa czas przewartościowań, czas próby sił – pisze Stanisław Bieleń w przedmowie. - Niestety, tylko nieliczni zdają sobie sprawę z tego, że od kilku dekad mamy do czynienia z dominacją jednej narracji, kreowanej na potrzeby szeroko rozumianego Zachodu, co daje podstawę do bezkrytycznej idealizacji ładu hegemonicznego pod egidą Stanów Zjednoczonych.
Trzeba wszak pamiętać, że wszystkie zbiorowe wyobrażenia nie trwają wiecznie i po jakimś czasie ulegają erozji. Zbudowane na ich podstawie konstrukcje ładu międzynarodowego pogrążają się w nicość, a na ich miejsce pojawiają się nowe narracje, identyfikujące zjawiska i procesy w zmienionych uwarunkowaniach”.
Przywołując historię – czasy „zimnej wojny” i związanej z nią ideologizacji - zwraca uwagę, iż stworzono wrażenie powszechnej akceptacji zachodniego porządku wartości, co nie odpowiadało prawdzie. Wrażenie to „utrwalano” przy użyciu siły, więc musiał przyjść i właśnie przyszedł czas, kiedy tzw. reszta świata upomniała się o swoje prawa. Nie ma bowiem możliwości narzucić całemu światu jednej narracji, jednej wizji ładu międzynarodowego, jednego ustroju, jednej doktryny.
Jesteśmy obecnie w takim miejscu, gdzie dokonuje się próba sił w stosunkach międzynarodowych i trzeba na ten proces spojrzeć chłodnym, analitycznym okiem, wolnym od ideologii. Temu służy ta książka – 26 znakomitego pióra esejów to krytyczna refleksja dotycząca m.in. geopolityki nadrzędności i przyporządkowania, hegemonii, rewizjonizmu, przewartościowań, równoważenia sił i strefach wpływów, ale i na temat państwa narodowego, i pozycji Rosji w tworzącym się nowym ładzie międzynarodowym. Autor nie unika też analizy stosunków polsko-rosyjskich i stanu badań wschodnioznawczych.
Tak szeroki zakres poruszanych problemów ma bowiem nie tylko dostarczyć czytelnikowi informacji o złożoności współczesnego świata, skłonić go do przemyśleń na ten temat, ale i spojrzeć na problemy mocarstwowości i hegemonii, pokoju i wojny, tożsamości i władzy bez złośliwości i zacietrzewienia, ze świadomością, że mity i złudzenia, a także arogancja pomieszana z ignorancją przeszkadzają zrozumieć złożone procesy historyczne i zjawiska w naszym świecie. Te słowa autora winny stanowić motto tej ciekawej książki. (al.)
Czas próby w stosunkach międzynarodowych, Stanisław Bieleń, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2017, s.387