Etolog kognitywny Marc Bekoff i filozofka Jessica Pierce są autorami książki Dzika sprawiedliwość , w której piszą o moralnym życiu zwierząt. Książkę w tłumaczeniu Sebastiana Szymańskiego wydało Wydawnictwo Copernicus Center Press.
Mówi się, że wiek XXI będzie wiekiem kobiet, zwierząt i duchowości. Te tendencje, nowe idee, widać już wyraźnie w nauce – od końca XX wieku rozwijają się badania dotyczące gender, których wyniki mają duże znaczenie dla pozycji kobiet w społeczeństwie; powstał też nurt badań nad zwierzętami w kulturze*,(rozwijany głównie na Zachodzie), dotyczący relacji człowieka i zwierząt, zwłaszcza w aspekcie filozoficzno-etycznym. Humanistyczne studia nad zwierzętami kształtują nową dziedzinę nauki mającą istotny wpływ na teorię i krytykę sztuki oraz literatury.
Jednocześnie tradycyjne badania nad inteligencją i emocjami zwierząt zaczęto łączyć z takimi dyscyplinami jak biologia ewolucyjna, etologia kognitywna, antropologia, psychologia. W wyniku tego zmianie ulegają dotychczasowe poglądy na przyczynę określonych zachowań niektórych gatunków zwierząt, ich inteligencję oraz … moralność.
Piszą o tym autorzy książki, przytaczając wyniki badań mówiące o tym, że zwierzęta, podobnie jak i człowiek, zachowują się moralnie (pokazują to także liczne filmy o zachowaniu zwierząt zamieszczane na You Tube i Facebooku). Nie tylko wykazują się poczuciem sprawiedliwości i wzajemności, ale też są zdolne do ufności, wybaczania i empatii. Bo moralność – konkludują - jest cechą ewolucyjną, więc zwierzęta posiadają ją tak jak i człowiek. „Nie ma moralnej przepaści między ludźmi a zwierzętami – piszą. – Jeśli sądzimy, że moralność wyewoluowała u ludzi, prowadzi nas to do pytania o jej obecność u zwierząt. Panuje bowiem zgoda, że ludzie i zwierzęta mają wspólne struktury anatomiczne i mechanizmy psychologiczne. W szczególności ludzie i inne ssaki mają uderzająco podobne systemy nerwowe, a różnice między gatunkami są różnicami raczej stopnia niż rodzaju./…/ Pewne podstawowe zachowania np. związane z rzetelnością, kooperacją, altruizmem i empatią są powszechne u całego spektrum gatunków, w tym u ludzi”.
Wyniki badań burzą dotychczasowe poglądy odnośnie zachowań socjalnych ssaków, ale i ryb, i ptaków. Człowiek w swojej pysze uznał się za pana stworzenia, któremu wolno dyktować warunki całej przyrodzie, także naszym bliskim ewolucyjnie kuzynom. Dzisiaj nauka te zapędy hamuje, co wiąże się z konsekwencjami dla niej samej, choćby związanymi z doświadczeniami na zwierzętach. Autorzy książki, przedstawiając aktualny stan wiedzy na temat zachowań moralnych zwierząt, jednocześnie zmuszają czytelników do refleksji na temat naszych relacji z nimi i naszych wobec nich obowiązków.(al.)
Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt, Marc Bekoff, Jessica Pierce , Wydawnictwo Copernicus Center Press, wyd. I, Kraków 2018, s.268, cena49,90 zł (w tym VAT). Książka dostępna także jako e-book.
*p. Człowiek a zwierzęta w SN2/15