Wydawnictwo Copernicus Center Press wydało książkę Fransa de Waala – Wiek empatii. Jak natura uczy nas życzliwości w tłumaczeniu Łukasza Lamży.
Era chciwości za nami, nadchodzi czas empatii – podaje optymistycznie we wstępie do książki autor. Istotne jest bowiem to, co nadaje społeczeństwu jedność i co sprawia, że warto w nim żyć, a nie to, jakie można wydobyć z niego korzyści materialne. Wielkim motywem przewodnim naszych czasów staje się zatem empatia.
A co to ma wspólnego z biologią? Otóż choć na ogół służy ona do uzasadniania egoistycznych celów jednostki, to pokazuje też, że w drodze ewolucji wykształciły się i inne sposoby ich zachowania, pozwalające na tworzenie społeczeństwa, rodzaj kleju – jak to określa Frans de Waal. Jesteśmy bowiem zwierzętami stadnymi, nakierowanymi na współpracę, wyczulonymi na niesprawiedliwość (tak, tak!), czasem podżegającymi do wojny, zwykle jednak miłującymi pokój.
Nie wierzcie więc tym, którzy mówią, że musimy walczyć o przetrwanie, bo taka jest natura. Otóż badania zwierząt wykazały, że wiele z nich przeżywa nie poprzez eliminowanie innych i zagarnięcie ich zasobów, ale dzięki współpracy i dzieleniu się. To jest skuteczna strategia przetrwania gatunków społecznych.
Społeczeństwo, które zasadza się wyłącznie na egoizmie jednostek i siłach rynkowych może przynieść bogactwo najsilniejszym, ale rozpadnie się z braku zaufania do siebie jednostek. Najbardziej solidną podstawą dobra wspólnego jest oświecona interesowność: świadomość, że najłatwiej jest służyć interesom wielu ludzi, jeśli pracujemy na ich rzecz wspólnie.
To empatia, nie egoizm i chciwość, wiąże ze sobą jednostki i sprawia, że mamy pewien interes w dobrobycie innych. Empatia, która nie jest z punktu widzenia biologii i ewolucji żadną romantyczna ideą dla naiwnych, ale najbardziej racjonalną zasadą z punktu widzenia przetrwania gatunku, nie mówiąc już o społeczeństwie.(tm)
Wiek empatii. Jak natura uczy nas życzliwości, Frans de Waal, Copernicus Center Press, Kraków 2019, wyd. I, s. 380, cena 49,90 zł. Książka dostępna także jako e-book.