Wydawnictwo Copernicus Center Press wydało biografię Enrico Fermiego – jednego z ojców ery atomowej - Enrico Fermi - autorstwa Davida N. Schwartza w tłumaczeniu Tomasza Lanczewskiego.
Przełom XIX i XX wieku oraz pierwsza połowa wieku XX to czas szczególny dla nauki, zwłaszcza nauk przyrodniczych, w wśród nich – fizyki. To czas poznania atomu, odkrycia nowych pierwiastków, stworzenia teorii względności i teorii kwantowej oraz konsekwencji tych odkryć w polityce i życiu świata. Czyli czasy „wysypu” znakomitych umysłów – okres największych osiągnięć wybitnych naukowców, do których należał włoski fizyk Enrico Fermi (1901-1954), uhonorowany Nagrodą Nobla w 1938 roku za wytworzenie w reakcjach z neutronami nowych pierwiastków promieniotwórczych.
Ale sława Fermiego w świecie związana jest przede wszystkim z jego pracą nad bombą atomową (projekt Manhattan) w Los Alamos w USA i skonstruowania - wraz z zespołem naukowców – reaktora (stosu) atomowego (1942).
Z dokonań teoretycznych równie wielkim osiągnięciem jest opracowanie przez Fermiego statystyki cząstek podlegających zakazowi Pauliego, nazwana na jego cześć statystyką Fermiego-Diraca. Jego nazwisko zostało też upamiętnione m.in. w nazwie pierwiastka ferm, który odkrył, jednostce długości stosowanej w fizyce jądrowej (fermi), nazwie Państwowego Laboratorium Przyspieszenia Cząstek Elementarnych w Batavii (USA) i kosmicznego obserwatorium promieniowania gamma GLAST (Gamma-ray Large Area Space Telescope). Fermi to także nazwa procesorów graficznych (razem ze Stanisławem Ulamem pracował nad komputerami), czy układ cząstek kwantowych (ciecz Fermiego).
Mimo tych i wielu innych dokonań naukowych, ten jeden z gigantów fizyki nie doczekał się jednak sławy równej Einsteinowi, Feynmanowi czy Oppenheimerowi – pisze autor biografii Fermiego, który postanowił przybliżyć jego życie i osiągnięcia szerokiemu gronu czytelników.
Możliwe, że stało się tak z powodu introwertyczności samego fizyka, który choć bardzo płodny na niwie naukowej, w życiu prywatnym nie uważał za celowe ujawnianie informacji o sobie. Nie pozostawił po sobie żadnych pamiętników, a kilka zachowanych listów, jakie napisał niewiele mówi o jego poglądach.
Tylko więc dzięki swojej dociekliwości, autor biografii Fermiego był w stanie nakreślić jego portret od strony prywatnej, choć jak zaznacza – „niektóre tajemnice dotyczące powodów i sposobu jego postępowania prawdopodobnie nigdy nie zostaną wyjaśnione”.
Mimo tych niedopowiedzeń, czytelnik otrzymuje wielowątkową opowieść o wybitnym naukowcu, jego rodzinie, środowisku, w jakim wzrastał i pracował, przyjaciołach i znajomych. To opowieść pokazująca też czasy, w jakich żył i atmosferę panującą wśród elit naukowych Włoch, Europy oraz USA.(al.)
Enrico Fermi. Ostatni człowiek, który wiedział wszystko, David N. Schwartz, Copernicus Center Press, Kraków 2019, wyd. I, s. 719, cena 99,90 zł. Książka dostępna także jako e-book.