Rana Foroohar, dziennikarka „Financial Times” piszaca o globalnym biznesie, w tym o światowych firmach technologicznych takich jak Google, Facebook, Amazon czy Apple, jest autorką ksiązki zatytułowanej Nie czyń zła, którą polskiemu czytelnikowi przybliża Wydawnictwo Poltext w tłumaczeniu Piotra Cypryańskiego.
„Nie czyń zła” to hasło i zasada Google’a w pierwszych latach działalności tej firmy. Co z niego zostało dzisiaj – autorka przedstawia na przykładach tej i innych globalnych firm, które zdradziły swoje ideały na rzecz wyścigu po jak największy zysk. Doceniając atuty rewolucji cyfrowej, pokazuje w książce głównie jej ciemne strony – chciwość i cynizm korporacji oraz nieudolność rządów, które mogłyby ochronić społeczeństwa przed ich działaniami – powiększającymi zakres kontroli nad naszymi danymi, zachowaniami i myślami.
Firmy sektora IT należą do najbardziej ekspansywnych i najpotężniejszych globalnych graczy. Jak przypomina autorka – 90% wyszukiwań w Internecie dokonuje się za pomocą wyszukiwarki Google’a, 95% dorosłych użytkowników Internetu, którzy nie ukończyli 30 lat korzysta z Facebooka, a do obu tych firm trafia 90% światowych wydatków na nowe reklamy.
Systemy operacyjne Google’a i Apple’a działają na 99% procentach telefonów na całym świecie, a systemy operacyjne Apple’a i Microsoftu obsługują 95% komputerów stacjonarnych na naszym globie.
Połowa transakcji handlowych (e-commerce) w USA odbywa się za pośrednictwem Amazona. Kapitalizacja rynkowa Facebooka, Apple’a, Amazona, Netfliksa i Google’a przekracza obecnie wartość gospodarki całej Francji, a liczebność użytkowników Facebooka jest większa niż ludność Chin.
Jakie skutki dla gospodarki i społeczeństw niosą te zjawiska? Autorka pokazuje, że np. w ostatnich 20 latach wzrostu tych gigantów w USA przestała istnieć ponad połowa spółek publicznych, na czym ucierpiała zarówno dynamika działalności gospodarczej jak i przedsiębiorczość. A przecież zmiany te miały reperkusje także w sferze społecznej w postaci wzrostu bezrobocia, uzależnienia życia ludzi od technologii (algorytmów), fali zjawisk niekorzystnych społecznie (fałszywe informacje, mowa nienawiści), wyzysku i nierówności dochodowych, nie mówiąc o unikaniu podatków (w 2019 – według szacunków Credit Suisse - 10 największych firm z tego sektora miało na kontach zagranicznych 600 mld dolarów).
Konkluzja, jaka się wyłania z tego dziennikarskiego wnikliwego „rozpracowania” światowych gigantów brzmi: „osiągnęliśmy punkt zwrotny, w którym interesy największych firm technologicznych oraz klientów i obywateli, którym teoretycznie miały one służyć, przestały być zbieżne”. Mówi to także podtytuł książki – Jak Big Tech zdradził swoje ideały i nas wszystkich. Ta zdrada winna być głośnym dzwonkiem alarmowym dla tych, którzy wierzą że przyszłość może być lepsza. (al.)
Nie czyń zła. Jak Big Tech zdradził swoje ideały i nas wszystkich, Rana Foroohar, Wydawnictwo Poltext, wyd. I, Warszawa 2020, s.444, cena 59,90 zł.