Daniel Kahneman, izraelsko-amerykański psycholog i ekonomista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych w 2002 roku, napisał książkę pt. Pułapki myślenia. W tłumaczeniu Piotra Szymczaka wydało ją Wydawnictwo Media Rodzina.
Nagroda Nobla została przyznana autorowi książki „za psychologiczne odkrycia, które podważyły model racjonalności ludzkich osądów i decyzji” – odnoszą się do niej dwa artykuły, jakie zamieszczono na końcu książki, a które komisja noblowska wymieniła w uzasadnieniu swojej decyzjo o nagrodzie. Jeden z nich (napisany wspólnie z Amosem Tverskym), dotyczy osądów podejmowanych w warunkach niepewności, drugi przedstawia teorię perspektyw.
Mamy więc tu do czynienia z ekonomią behawioralną, nową interdyscyplinarną nauką, łączącą wiedzę ekonomiczną z psychologiczną, w której bada się wpływ czynników psychologicznych, społecznych, poznawczych i emocjonalnych na podejmowanie decyzji.
„W życiowej wędrówce najczęściej pozwalamy, żeby kierowały nami wrażenia i odczucia, i zazwyczaj takie zaufanie do intuicyjnych przekonań i preferencji jest uzasadnione – pisze autor. Jednak nie jest tak zawsze”.
Przedstawiając czytelnikowi swoje rozumienie procesów wnioskowania i podejmowania decyzji, pokazuje jak przebiega proces decyzyjny – jeśli intuicyjna, szybka decyzja, (na którą w dużej mierze mają wpływ emocje) nie sprawdza się, nasz umysł wraca na ścieżkę wolniejszą, i trudniejszą - analizy logicznej.
Obie te metody - nazywane przez autora Systemem 1 (szybko, automatycznie, bez wysiłku) i Systemem 2 (skupienie, swobodny wybór i świadome działanie) – przedstawione są jako psychodrama umysłu odgrywana przez dwóch aktorów. Przy czym System 2 to nasze „ja”, świadome i rozumujące, ale prawdziwym bohaterem tej książki jest System 1, który bez wysiłku konstruuje wrażenia i emocje, będące źródłem wyborów Systemu 2 – pisze autor.
Rozważając rolę intuicji w podejmowaniu decyzji, Daniel Kahneman pokazuje błędy poznawcze, jakie zwykle się wówczas popełnia. Analizę przeprowadza na konkretnych, z życia wziętych przykładach. Ukazuje czytelnikowi pułapki zastawiane na nasze wybory przez sposób działania naszego umysłu i możliwości manipulacji. Strach myśleć, że ta wiedza pozwalająca nam lepiej zrozumieć siebie może się stać również potężną bronią w rękach polityków czy wojskowych. Od ekonomii behawioralnej do manipulacji społecznej jest bowiem bardzo blisko.(Tm)
Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Daniel Kahneman, Media Rodzina, s. 667, cena 49 zł.