Michael Hans Kater, profesor historii na uniwersytecie York w Toronto jest niemieckim historykiem nazizmu i autorem książki Dzieci Hitlera. Hitlerjugend (jej fragment - Duma czy wstyd? - publikujemy w tym numerze SN). Wydawcą już drugiego wydania tej ksiązki jest oficyna RM, a tłumaczem - Olga Knopińska.
Hitlerjugend, czyli Młodzież Hitlera, to utworzona w 1922 roku w Niemczech paramilitarna młodzieżowa organizacja NSDAP, przybudówka Oddziałów Szturmowych (SA). Do 1930 roku zwerbowano do niej ok. 25 tys. młodych (pow. 14 roku życia) chłopców. Dla młodszych (10-14 lat) oraz dziewcząt stworzono odrębne organizacje (Deutsches Jungvolk i Bund Deutscher Mädel).
Rozrost liczebny tej organizacji, w której wychowanie wzorowane było na spartańskim, z silnym kultem jednostki (Hitlera), zaczął się na początku lat 30. XX wieku, a po wprowadzeniu ustawy o HJ w 1936 roku praktycznie cała niemiecka młodzież z terenu Rzeszy była w niej skupiona. Tuż przed wybuchem wojny w 1939 roku wszyscy młodzi chłopcy i dziewczęta (7,7 mln) w wieku 10-18 lat musieli pełnić służbę w HJ – opiekunowie tych, którzy się uchylali ponosili konsekwencje w postaci grzywny lub więzienia.
Podczas wojny HJ stanowiło służbę pomocniczą, z czasem utworzono z jej członków (16-18-letnich chłopców) wojskową rezerwę, a w 1943 – Dywizję Pancerną SS „Hitlerjugend”, która w walkach przeciw brytyjskim i kanadyjskim siłom podczas alianckiej inwazji w Normandii wyróżniała się bestialstwem. Kiedy wojna zbliżała się ku końcowi, dowództwo armii niemieckiej włączało do HJ coraz młodsze dzieci, a HJ miało za zadanie bronić Berlina do końca. Po wojnie HJ nie zostało uznane za organizację przestępczą z uwagi na to, że jej członkami były dzieci, choć niektóre z nich były podejrzewane o zbrodnie wojenne. Osądzeni zostali tylko ich przywódcy.
Autor książki, analizując okoliczności powstania HJ – sytuację społeczno-polityczną w Niemczech po zakończeniu I wojny (ogromne reparacje, kryzys gospodarczym końca lat 20., konflikty społeczne, w tym - pokoleniowy), pokazuje fenomen fascynacji faszyzmem wśród młodych ludzi Rzeszy, ale i trudności z wyborem wówczas innej drogi. Szerokie tło, na jakim kreśli obraz HJ, „dokonania” tej organizacji, opis sposobów indoktrynacji i manipulacji młodymi, to znakomita lekcja historii faszyzmu, ale i działań Niemców w Rzeszy i okupowanych przez nich krajach. W dodatku historii popartej relacjami tych, którzy przeżyli wojnę, bardzo dobrze udokumentowanej obszernymi przypisami oraz cytatami z listów, dokumentów i wspomnień wielu członków HJ. Autor nie wybiela postaw i czynów młodych (w latach 30.) Niemców, niemniej próbuje zrozumieć motywację wstępowania młodzieży do HJ. Skłania też czytelnika do refleksji nad skutkami manipulacji i indoktrynacji, czyniącymi z ludzi bestie.(al.)
Dzieci Hitlera. Hitlerjugend, Michael H. Kater, wydawnictwo RM, wyd. II, s. 320, cena 29,99 zł