Piergiorgio Odifreddi to włoski matematyk, filozof i eseista zajmujący się od lat popularyzacją nauki, zwłaszcza matematyki. W czasopiśmie Le Scienze prowadzi stałą rubrykę „Impertynencki matematyk”, co dobrze oddaje charakter jego twórczości, której fragment możemy poznać dzięki wydawnictwu Copernicus Center Press, które wydało jego książkę Geniusz kobiet w tłumaczeniu Agnieszki Liszki-Drążkiewicz.
Na książkę składają się krótkie opowieści o 24 kobietach uprawiających naukę na przestrzeni wieków, od czasów św. Hypatii (ok. 360-415 roku) po Irankę Marjam Mirzachani (1977-2017). Wśród opisywanych to pięć matematyczek, pięć chemiczek, cztery fizyczki, trzy astronomki, trzy biolożki, dwie astronautki, jedna informatyczka, jedna wynalazczyni i jedna elektryczka. Wiele z nich to laureatki Nagrody Nobla, m.in. Maria Skłodowska-Curie i jej córka, Irena, bądź innych prestiżowych nagród naukowych.
Ale nie tylko o noblistkach pisze Odifreddi – także o tych wybitnych kobietach, które choć zasługiwały na najwyższe nagrody, nie otrzymały ich z powodów swojej płci, z trudem dopuszczanej do świata nauki, co widać do dnia dzisiejszego, także w nauce polskiej. Nauka po dziś dzień to bastion, którego mocno bronią panowie, choć kobiety w niczym im nie ustępują pod względem wiedzy i twórczego myślenia, osiągnięć naukowych.
Wybór bohaterek ze względu na dyscypliny „mało kobiece” wynika po części z wykształcenia autora, ale i z chęci pokazania, że w naukach ścisłych – uważanych za typowo męskie – kobiety wcale nie są gorsze. To obowiązujące ciągle wzorce kultury patriarchalnej zepchnęły je w obszary, którymi mężczyźni nie byli zainteresowani z różnych względów, także finansowych. W opowieściach o kobietach – naukowcach autor pokazuje wszystkie bariery, jakie kobiety musiały (i muszą) pokonywać, aby móc oddawać się pracy badawczej i jakie upokorzenia znosić – łącznie z kradzieżą intelektualną uprawianą przez panów.
Choć 24 opowieści o badaczkach nie kreślą całej historii kobiet w nauce, a są jedynie jej skromnym fragmentami (postacie wybrane są głównie z obszaru kultury zachodniej), to ich wartość popularyzatorska jest nie do przecenienia. Autor przedstawia bowiem te naukowczynie, które ogółowi ludzi są mało znane (poza Marią i Ireną Curie). Popularyzacja ich osiągnięć, ale i pokazanie środowiska, w jakim wyrastały i pracowały, pokonując bariery mizoginii, to ciekawa lekcja feminizmu w jego jakże szlachetnym wydaniu.(al.)
Geniusz kobiet. Historie kobiet, które zmieniły świat nauki, Piergiorgio Odifreddi, Copernicus Center Press, wyd. I, Kraków 2021, s. 221, cena 39,90 zł. Książka dostępna także jako e-book.