Wydawnictwo Poltext wydało książkę Piotra Araka pt. Pandenomia.
Jej podtytuł: „czy koronawirus zakończył erę neoliberalizmu?” rozszerza znaczenie tej nazwy, pokazując, że chodzi o analizę zjawisk gospodarczych i politycznych epoki neoliberalnej spowodowanych przez obecną pandemię.
Termin pandemonia, jakiego używa autor wynika z połączenia słowa pandemia (gr. pan – wszyscy, demos – lud) ze słowem ekonomia (gr. oikos – dom, nomos – prawo, reguła). Określenie to zatem posłużyło nie tylko do opisania praktyk gospodarczych i rozwiązań prawnych stosowanych na całym świecie podczas pandemii, która nadal trwa, ale i do refleksji nad rolą państwa w przypadku globalnych zagrożeń i przydatnością systemu neoliberalnego, jaki dominuje w gospodarce światowej.
Choć pandemia koronawirusa na tle innych pandemii, jakie dotknęły świat wydaje się mniej groźna pod względem śmiertelności, to skutki gospodarcze, jakie wywołała trwożą rządy państw, nie umiejących prowadzić skutecznych polityk publicznych. A tym samym ryzykujących utratę władzy i kapitału warstw najbogatszych poprzez możliwe niepokoje społeczne. Jak pisze autor we wprowadzeniu – „Kryzys wywołany przez COVID-19 (który nie wiadomo, kiedy się skończy- al) można traktować zarówno jako zakłócenie rozwoju gospodarczego świata, jak i katalizator zmian. Już dzisiaj widzimy przyspieszenie pewnych procesów, np. cyfryzacji usług publicznych, zmian sposobu pracy czy zwyczajów konsumenckich. Sama pandemia i środki podjęte w odpowiedzi na nią ujawniły jednakże często fundamentalne wady dzisiejszych systemów społecznych, gospodarczych i politycznych”.
Na razie widzimy, że – jak i w poprzednich pandemiach – bogaci stają się jeszcze bogatsi, a biedni – biedniejsi. Czy zatem neoliberalizm należy wyrzucić na śmietnik historii? – autor temu jest przeciwny, acz uważa, że będzie musiał się on zmienić, bo jego dotychczasowy charakter jest nie do utrzymania (nb. czytelnikowi zapewne przyjdzie do głowy refleksja nad rolą ekonomistów, którzy bez żadnych konsekwencji wyprobowują na całych społeczeństwach swoje teorie).
Zastanawia się też, czy powstały jakieś nowe idee, zdolne uczłowieczyć neoliberalizm – niestety, jedynym dyskutowanych rozwiązaniem (mniej ideą) wydaje się podstawowych dochód gwarantowany, ale to rozwiązanie jest na razie bardzo drogie i nawet nie przećwiczone na małych społecznościach.
W siedmiu rozdziałach książki autor omawia nie tylko powyższe zagadnienia, ale i politykę fiskalną, monetarną, oraz handel międzynarodowy w dobie pandemii (odbiegające od dotychczasowych zasad neoliberalizmu). Posługuje się przy tym twardymi danymi, co w tym zestawieniu tematów czyni książkę interesującym głosem w dyskusji nad stanem świata, ale i poszczególnych państw. Nie tylko w tej pandemii. Szkoda, że mało w tym przykładów i analiz z Polski oraz omówienia czynnika najistotniejszego dla świata: zmian klimatycznych i niszczenia zasobów przyrodniczych, których ojcem jest właśnie neoliberalizm. (al.)
Pandenomia. Czy koronawirus zakończył erę neoliberalizmu?, Piotr Arak, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2021, wyd. I, s.231, cena 44,90 zł.