Wydawnictwo RM wydało książkę amerykańskiego historyka Johna Lewisa Gaddisa – Geniusze strategii w tłumaczeniu Pawła Szadkowskiego.
Autor – znawca zimnej wojny – napisał ją wykorzystując doświadczenie z zajęć dotyczących strategii, jakie prowadził z oficerami wojsk na Uniwersytecie Yale, w których wykorzystywał teksty klasyczne i studia przypadków z historii. Zawarł w niej analizy znaczących historycznie wydarzeń od strony strategii przyjętych przez władców politycznych począwszy od 480 r. pne.
Punktem wyjścia dla autora książki jest tekst filozofa Isaiaha Berlina Jeż i lis. Esej o pojmowaniu historii u Tołstoja. Odmienne natury, różne zachowania tych zwierząt służą autorowi do pokazania sprzecznych strategii, które pozwalają (lub nie) osiągać założone cele w zależności od sytuacji.
Do analizy posłużyły autorowi takie postacie historyczne jak Kserkses i Artabanos, Perykles młody i stary, Oktawian August i Marek Antoniusz, św. Augustyn i Machiavelli, Filip II i Elżbieta I, założyciele Stanów Zjednoczonych i król Jerzy III; Napoleon i Clausewitz, Lincoln, Wilson i Roosevelt.
Trudno zaszufladkować tę książkę do jakiejkolwiek kategorii: nie jest ona podręcznikiem wojskowości, choć traktuje o strategiach dotyczących konfliktów politycznych i zbrojnych. Nie jest też podręcznikiem do nauki historii czy politologii – zawiera bowiem tylko wybrane przykłady dotyczące podejmowania decyzji politycznych przez władców. Nie jest też podręcznikiem filozofii rządzenia, choć L. Gaddis wiele miejsca jej poświęca. Nie jest to także powieść, choć autor w wartkiej narracji zadziwia swoją erudycją, zwłaszcza z zakresu literatury, religii i ogólnie – kultury świata antycznego i epok późniejszych, a także psychologii.
Jest to książka interdyscyplinarna, w której autor opowiadając, dlaczego było tak a nie inaczej przedstawia rozmaitość argumentów za decyzją podjętą, jej skutki i możliwe skutki podjęcia innej.
Inną zaletą tej książki jest niewątpliwie pokazanie różnych wydarzeń pod kątem historii długiego trwania – czytając o tym, dlaczego cesarze czy prezydenci decydowali się na określone działania, widzimy analogie ze współczesnością, ale i dzisiejsze skutki podejmowanych wówczas decyzji.
Ale największym walorem książki jest spojrzenie z dystansu na procesy zachodzące w świecie i wykazanie, iż to, co się dzisiaj dzieje nie jest ewenementem – świat był i jest pełen sprzeczności i trzeba nauczyć się z tym żyć. Ważne jest jaką wiedzę, umiejętności i cechy charakteru mają czy będą mieć ci, którzy będą rozwiązywać konflikty i jakie wówczas będą okoliczności podejmowanych decyzji. Bo jak pisze L. Gaddis - jeśli ambicje (które są nieograniczone) zaważą nad możliwościami (zawsze ograniczonymi) – kończy się to zawsze tragicznie. (al.)
Geniusze strategii, John Lewis Gaddis, Wydawnictwo RM , warszawa 2022, wyd. II, s. 384, cena 49,99 zł.