Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy napisał książkę o zagadkowym tytule: Trudno powiedzieć. Wydało ją Wydawnictwo Czarne.
Choć jej podtytuł: Co nauka mówi o rasie, chorobie, inteligencji i płci – uszczegóławia tematykę książki, to nie usuwa wątpliwości sugerowanych w tytule: czy rzeczywiście w omawianych zagadnieniach nauka już wszystko wyjaśniła? Jak autor pokazuje – droga do tego daleka, a im więcej wiemy, tym wiemy mniej.
Co np. wiemy o chorobie? Dlaczego, choć żyjemy w dużo lepszych warunkach niż nasi przodkowie, to prawie wszyscy na coś chorujemy? A może nie każdą chorobę powinno się leczyć?
Ile są warte słynne testy i wskaźniki inteligencji, IQ? Czy świadczą o tym, że ktoś jest mądry czy głupi? Czym w ogóle jest inteligencja? Niby temat prasowo „ograny”, ale Lamża jest dociekliwy i przedstawia dokładnie nie tylko zasady tworzenia różnych testów psychologicznych, ale i rozwój samej psychologii, która opisując termin inteligencji coraz bardziej go uszczegóławia i w rezultacie obecnie mamy co najmniej osiem rodzajów inteligencji, bo to nie koniec tej listy. Co wobec tego mierzy się testem IQ?
A jak to jest z szafowaniem terminem rasa? Używany zwykle w odniesieniu do zjawisk kulturowych, czy z naukowego punktu widzenia ma sens? Czy różnych ludzi dzielą tak wielkie różnice na poziomie genetycznym, żeby można było dzielić ich na rasy? Może w użyciu powszechnym wystarczy uściślić ten termin np. do różnic etnicznych?
A na sam koniec książki – największy i najgorętszy dziś smaczek: płeć. Ile tych płci mamy? Czym się różnią? Czy istotnie istnieją tylko dwie, czy biolodzy, genetycy, antropolodzy i inni specjaliści widzą ich więcej? I czy te inne niż męska i żeńska stanowią istotny problem społeczny?
Autor, poza solidną dawką wiedzy podaje we wszystkich omawianych zagadnieniach wiele przykładów obrazujących wagę opisywanych problemów, które powstałe na gruncie jednej dyscypliny naukowej rozlewają się na inne, tworząc w dodatku skutki społeczne, o których nam się nie kiedyś nie śniło. (al.)
Trudno powiedzieć, Łukasz Lamża, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2022, wyd. I, s.303, cena 44,90 zł (z VAT)