Luigi Pirandello (1867-1936) – włoski dramaturg (45 sztuk teatralnych), powieściopisarz (7 powieści) i eseista (246 nowel), laureat Nagrody Nobla (1934), najbardziej jest w Polsce znany jako autor sztuk teatralnych, zwłaszcza zatytułowanej: „Tak jest, jak się państwu zdaje” (1917).
W swojej twórczości zajmował się człowiekiem i społeczeństwem – hipokryzją i stereotypami w stosunkach międzyludzkich. Jednakże innym, równie ciekawym wątkiem jego twórczości jest relacja między rzeczywistością a fikcją, refleksje na temat roli aktora w sztuce teatralnej i stopnia jego identyfikacji z odtwarzaną rolą.
W filmie „Osobliwości sycylijskie” (2022), będącym fabularyzowaną biografią Pirandella, reżyser Roberto Andò, odnosi się właśnie do tego wątku twórczości wybitnego dramaturga. Akcja rozgrywa się w małym miasteczku na Sycylii w 1920 roku, dokąd Pirandello (Toni Servillo) udaje się, by wziąć udział w osiemdziesiątych urodzinach swojego mentora. Podróż powrotna niespodziewanie opóźnia się z uwagi na pogrzeb ukochanej niani bohatera. Pirandello nosi się z zamiarem napisania nowego utworu, ale boryka się z twórczym impasem. Przypadkiem trafia na dwóch grabarzy, którzy prowadzą lokalną amatorską trupę teatralną i uczestniczy w próbach przygotowywanej premiery sztuki.
Dalej sytuacja się gmatwa – już nie wiadomo, co dzieje się w rzeczywistości, a co jest fikcją, co projekcją myśli dramaturga. Scena zaciera się z sytuacją życiową bohaterów. Co jest prawdą i jak ją odróżnić od iluzji? A może to fikcja w fikcji? Życie jest teatrem, czy teatr jest życiem? Odpowiedzi widzowi nie ułatwia końcowy zabieg umieszczenia teatru amatorów w teatrze profesjonalistów – przypomina to (niemal dosłownie!) teatr robotników w „Śnie nocy letniej” Szekspira.
Ale te porządki: magiczny i rzeczywisty plączą się ze sobą od pierwszych chwil przyjazdu bohatera na Sycylię w irracjonalnych, tragikomicznych zdarzeniach i absurdalnych, groteskowych sytuacjach.
Reżyser traktuje biografię dramatopisarza w dwóch wymiarach: pokazując nie tylko jego stosunek do teatru (zafascynowanie jego magicznością i dwuznacznością), ale i proces dochodzenia do stworzenia nowego i nowatorskiego dzieła, jakim było „Sześć postaci w poszukiwaniu autora". Sztukę tę autor pisał dwa lata, a wystawiono ją w 1921 roku na scenie rzymskiego Teatro Valle. Nie została wówczas dobrze przyjęta – spotkała się z dezaprobatą i oburzeniem publiczności, dopiero po latach została zrozumiana i uznana za wybitną.
Anna Leszkowska
"Osobliwości sycylijskie" wejdą do kin 17 listopada.
Dystrybutor: Aurora Films