Bronisława Łagowskiego – filozofa, historyka idei, eseisty i publicysty – czytelnikom Spraw Nauki przedstawiać nie trzeba, choć nie był naszym autorem. Jest jednak jedną z najbardziej rozpoznawalnych twarzy polskiego środowiska intelektualnego zajmującego się historią idei, liczącego – moim zdaniem - zapewne kilka osób, któremu przewodził nieżyjący już prof. Andrzej Walicki.
Trudno ocenić, które z prac Bronisława Łagowskiego zaznaczyły się mocniej w percepcji czytelników – kilkanaście książek, jakie wydał, czy publikowane w wysokonakładowych czasopismach eseje i felietony, które pisał od lat 60., czy może znaczenie większe miała jego wieloletnia praca naukowo-dydaktyczna na UJ i później – na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Wszystko to, czym zajmował się jako naukowiec i publicysta, zapisane jest trwale w dorobku polskiej nauki.
Wydana obecnie przez Fundację Oratio Recta książka Bronisława Łagowskiego Czy narody mają honor (tytuł pochodzi od jednego z felietonów, odnoszącego się do jednego z wielu zagadnień, jakie autor porusza w książce) jest przypomnieniem wielu tez, jakie B. Łagowski przedstawiał w swoich felietonach publikowanych w tygodniku Przegląd w latach 2016-2020. Tez, które mimo upływu czasu nic nie straciły na aktualności i zapewne pozostaną aktualne jeszcze długo, gdyż filozof zajmuje się w nich sprawami ponadczasowymi, wykorzystując często jako pretekst bieżące wydarzenia.
W 68 felietonach przewija się zatem przede wszystkim trzeźwe spojrzenie Łagowskiego na politykę i zajmowane przez niego stanowisko: realistyczne i racjonalne, bliskie ideałom oświecenia. Dotyczy to ocen także III RP, owej „demokracji”, której reklama polityczna odbiega od rzeczywistości. Na taki osąd sytuacji społecznej i politycznej, o którego prawdziwości (i konieczności!) przekonujemy się dzisiaj, nie każdego jest jednak stać. W przypadku Bronisława Łagowskiego wynika on z niezależności intelektualnej filozofa i nonkonformizmu naukowca – cech, jakie w środowisku naukowym nie są częste.
Po lekturze tych felietonów, będących wieloletnim dialogiem z rzeczywistością, niezgodą na nasze, niestety, trwałe wady narodowe, walką z polskimi mitami, zaściankowością i romantycznym, mesjanistycznym spojrzeniem na świat – można przyjąć, że są one niczym owa kropla, która drąży skałę ignorancji rodaków (i nie tylko). Ale to ciągle za mało, aby nadeszło oświecenie. Zatem czekamy, my, czytelnicy publicystyki Bronisława Łagowskiego na kolejne felietony i książki.(al.)
Czy narody mają honor?, Bronisław Łagowski, Fundacja Oratio Recta, Warszawa 2024, s.292