Część I: O bajkach dla dzieci
Powróćmy jak za dawnych lat w zaczarowany bajek świat.
(Jerzy Jurandot)
Bajki towarzyszyły dzieciom od dawna. Początkowo przekazywano je ustnie, później pisemnie, a teraz dodatkowo za pomocą radia, telewizji, Internetu i You Tube. Bajki charakteryzują się następującymi cechami: występowaniem postaci antropomorficznych (zwierząt, przedmiotów i istot niematerialnych), przekazywaniem wartości moralnych, doświadczeń życiowych i sposobów zachowania się w różnych sytuacjach, występowaniem elementów fantastycznych (smoków, czarodziejów, mocy magicznych itp.), występowaniem sytuacji konfliktowych, w których zawsze zwycięża dobro, występowaniem momentów humorystycznych oraz prostotą i zwięzłą fabułą.
Dzieci chętnie słuchają bajek z wielu powodów. Dlatego, że wprowadzają je w świat pełen fantastycznych postaci, miejsc i wydarzeń, które są dla nich fascynujące i ekscytujące oraz że często zawierają emocjonujące historie pełne przygód. Dzieci uwielbiają towarzyszyć bohaterom w ich podróżach, doświadczać wraz z nimi radości, strachu i smutku. Dzięki bajkom mogą też przyjemnie spędzać czas z osobami bliskimi – rówieśnikami, rodzicami i rodzeństwem.
Zaletą bajek jest to, że pomagają w wychowywaniu dzieci. Zazwyczaj zawierają one morały, pouczenia i wartościowe przesłania. Uczą je dobrego zachowania, solidarności, przyjaźni, uczciwości i innych wartości, które są przedstawiane w przystępny sposób. Wspomagają rozwój językowy, a ich rytm, rymy i powtarzające się elementy sprzyjają nauce i zapamiętywaniu nowych słów. Dzięki bajkom dzieci rozwijają umiejętność słuchania, koncentracji i rozumienia treści. Bajki pomagają dzieciom w radzeniu sobie ze stresem, lękiem czy trudnościami emocjonalnymi, ponieważ w bajkach często występują postaci, które pokonują przeciwności i odnoszą sukces.
Natomiast wadą bajek jest to, że wspomagają wyobraźnię i fantazję dzieci, bogate z natury. Mogą one wymyślać różne historie, opowiadać o czymś, co nie wydarzyło się lub nadawać postaciom fikcyjne cechy i uznawać to za prawdę. Konfabulacja i samookłamywanie się jest czymś naturalnym, o ile nie są przesadne, jeśli nie sprawiają trudności w odróżnianiu fikcji od rzeczywistości.
To wszystko odnosi się do tradycyjnych bajek tworzonych mniej więcej do końca XX wieku A powinno odnosić się również do bajek nowoczesnych, XXI wieku. Niestety, w konsekwencji postępu technicznego, nowych ideologii i koncepcji ekonomicznych całkiem inna jest jakość nowych bajek. Zmieniły się ich formy, funkcje, wartość i sens. Inna jest również treść. Dostosowuje się je do aktualnych problemów, zjawisk oraz warunków życia. Tak więc, w nowych bajkach porusza się kwestie, które dawniej były dla dzieci tabu, a teraz spotykają się one z nimi na co dzień, jak na przykład równouprawnienie ze względu na rasę, płeć i pochodzenie społeczne, prawa osób o różnych orientacjach seksualnych. (1)
Ideologia konsumpcjonizmu zmieniła charakter, formy i funkcje bajek
Rozwój zachodniej cywilizacji zdominowanej przez Stany Zjednoczone AP zapoczątkował w XX wieku rewolucję w kulturze polegającej na zastępowaniu kultury elitarnej przez gorszą od niej popkulturę. Umasowienie zawsze pociąga za sobą pogorszenie jakości. Jakość kultury zniżała się proporcjonalnie do wzrastającej liczby jej twórców i rosnącego popytu na dzieła tworzone „pod publiczkę”. Gusta masowych odbiorców zaspokajali i kształtowali masowi twórcy. Jedni warci są drugich.
Pod wpływem filozofii postmodernizmu i prezentywizmu, ideologii neoliberalizmu i konsumpcjonizmu oraz kanonu komercjalizacji zmieniły się standardy estetyki i poprawności językowej, hierarchia wartości, stosunek do produktów kultury, sposób przeżywania ich oraz kryteria jej oceny.
Wartości etyczne i estetyczne zastępuje się ich przeciwieństwami, czyli antywartościami. Wskutek tego w szybkim tempie postępuje transformacja kultury w antykulturę, czyli w kulturę zbudowaną na fundamencie antywartości. Zgodnie z dialektyką Hegla, antykulturę można traktować jako negację kultury tradycyjnej, a więc jako fazę przejściową w ewolucji kultury, którą czeka kolejna negacja (negacja negacji), a potem synteza w postaci nieznanej jeszcze kultury. Być może, będzie to hybrydowa kultura, tradycyjno-nowoczesna. Wobec tego tradycyjna kultura nie przeminie bezpowrotnie, na przekór tym, którzy to wieszczą i chcieliby, aby tak się stało.
Specyficznymi dla nich są następujące cechy: przekaz antywartości moralnych i estetycznych, wrzask, przesadny dynamizm postaci i sytuacji, ogromne tempo narracji oraz horror. Radykalnie zmieniła się też technika przekazywania bajek w wyniku komputeryzacji. Antropomorfizacji zwierząt i przedmiotów dokonuje się za pomocą robotów. Bajki stały się interaktywne, Ich akcje przenoszą się na przemian z świata realnego do wirtualnego. W masowej produkcji antybajek przodują Stany Zjednoczone AP.
Z punktu widzenia tradycyjnej etyki, nowoczesne bajki albo w ogóle nie przekazują pozytywnych wartości etycznych i estetycznych, albo przekazują ich przeciwieństwa, czyli antywatości.
W teraźniejszej odmianie cywilizacji zachodniej, jaką jest „cywilizacja zła”, to, co powszechnie uznawano za złe, jest dobre, co za brzydkie, jest piękne itp. Antybajkom nieustannie towarzyszy nadmierne natężenie dźwięków emitowanych przez podkłady muzyczne oraz wrzask aktorów na przekór apelom ekologów i audiologów o konieczność unikania hałasu przez dzieci. Zmiana sytuacji, dynamika postaci i narracja dokonują się tu i teraz w coraz szybszym tempie i bez wytchnienia.
Niemal wszystkie postacie ludzkie, nawet pozytywnych bohaterów, zastępuje się straszydłami w postaci cyborgów, roboto-ludzi i roboto-zwierząt o fizjognomiach opryszków, gangsterów, potworów i degeneratów. W bajkach tradycyjnych tylko nieliczne postacie negatywne i „czarne charaktery” miały upiorne twarze, żeby dzieci utrwaliły je w swojej pamięci jako uosobienie wszelkiego zła. Natomiast większość postaci miała twarze pogodne i uśmiechnięte, bo one uosabiały łagodność, dobroć i spokój. W tych bajkach zawsze zwyciężało dobro nad złem i piękno nad brzydotą.
Antybajek nie da się oglądać spokojnie, patrząc, słuchając i zastanawiając się nad ich treścią, tylko uczestniczy się w nich aktywnie, naśladując gestykulację, krzyki i zachowania aktorów. Nic dziwnego, że u odbiorców takich bajek, u dzieci, nasilają się takie symptomy ADHD, jak nierównowaga psychiczna, zaburzenia hiperkinetyczne, nadpobudliwość, zniecierpliwienie oraz brak koncentracji uwagi w dłuższych okresach czasu.
Wszechobecnym i nieodłącznym elementem antybajek stał się horror. Ma to na celu spotęgowania emocji i przerażenia. Nawiasem mówiąc, w warunkach postępującej komercjalizacji horror stal się towarem dobrze sprzedającym się. Toteż im więcej go w antybajkach, tym lepiej, ponieważ powiększa on oglądalność i zysk. Autorzy, znajdując się pod presją walki konkurencyjnej, prześcigają się w ukazywaniu coraz okropniejszych form horroru w strzelaninach z broni palnej i laserowej, w stosowaniu miotaczy ognia i napalmu, w różnych sposobach walki wręcz, w mordobiciu, brutalności, bezwzględności itp.
Zazwyczaj bohaterami antybajek nie są osoby prawe, lecz zwycięskie i władcze, jak w teraźniejszej rzeczywistości społecznej, gdzie nie liczy się morale, tylko władza i pieniądz, nieważne, jak osiąga się jedno i drugie.
O ile bajki tradycyjne bardziej kreowały lepszą „bajkową” przyszłość, o której się marzyło, niż odzwierciedlały ponurą i złą teraźniejszość, to antybajki nie wychodzą poza ramy teraźniejszości przeładowanej wojnami, pandemiami, zagrożeniami ekologicznymi, ludobójstwem, bezprawiem itp.
Te horrorowe antybajki są dostępne dla każdego w telewizji i na video i powszechnie oglądane przez dzieci. Nie ostrzega się, od ilu lat dziecko może je oglądać. Chociaż można by, jak w przypadku pornografii, zapytać widzów, ile mają lat i w zależności od odpowiedzi udostępniać im odpowiednie dla ich wieku bajki. Można by też ostrzec rodziców, jak w przypadku leków, że taka antybajka szkodzi zdrowiu ich dzieci, zwłaszcza psychicznemu, że jest przyczyną nerwic i depresji. Oglądają je nawet kilkuletnie dzieci, które świetnie radzą sobie z uruchomieniem i obsługiwaniem telewizorów czy tabletów. A rodzice, nieświadomi negatywnych konsekwencji oglądania anytybajek, zmęczeni po całodziennej pracy coraz bardziej wyczerpującej, zadowoleni są, że nie muszą zajmować się dziećmi i chętnie oddają je na pastwę telewizorów, by mieć chwilę wytchnienia.
Niektórzy pedagodzy nie widzą w tym niczego złego. Twierdzą, że dzieci od wczesnych lat należy oswajać ze strachem, który będzie im stale towarzyszył w życiu. Prawdą jest, że w dzisiejszym świecie, jak nigdy wcześniej, dzieciom przyszło żyć w trudnej i okropnej rzeczywistości, pełnej horroru, lęków i stresów. Dlatego potrzeba dostarczać im strasznych bajek, by oswoić je z tym i pokazać, że można zapanować nad grozą, stresem i strachem i w jaki sposób, by nauczyć je, jak należy mądrze bać się. Z tej racji twierdzę, że nie można było wymyślić niczego gorszego od „bezstresowego wychowania” i narażać dzieci na nieustanne konfrontacje z coraz bardziej stresogenną rzeczywistością i zmuszać je do rozwiązywania coraz trudniejszych dylematów moralnych. Jestem jak najbardziej za wychowaniem bezstresowym, ale tylko w bezstresowym środowisku, którego nie było i chyba nigdy nie będzie. Można się zgodzić z tym, że horror antybajek jest pożyteczny, ale pod warunkiem, że jego wielkość i sposób ukazywania są dostosowane do wieku dziecka. W przeciwnym razie odbije się to negatywne na jego psychice.
Wielu psychologów twierdzi, że nawet sześcioletnie dziecko nie powinno jeszcze oglądać horroru. A tymczasem badania dowiodły, że dzieci, nawet kilkuletnie, najczęściej uwielbiają horror i dlatego wybierają bajki, w których pokazuje się walkę z użyciem nowoczesnej broni i chcą wałczyć i zwyciężać, jak bohaterowie bajek. W konsekwencji tego, jeszcze długo po oglądnięciu takich bajek odczuwają one strach, nie mogą usnąć lub budzą się i są rozemocjonowane. (2) Oprócz tego akceptują zabijanie z byle jakich powodów, nawet bezmyślnie i dla rozrywki, i nie boją się śmierci, wskutek czego zatracają instynkt samozachowawczy. A to grozi wyginięciem gatunku ludzkiego.
Nic dziwnego, że w wyniku oglądania takich bajek szerzy się agresja i przemoc w rodzinach, szkołach i instytucjach oraz w innych miejscach publicznych. Dzieci zachowują się agresywnie w stosunku do rodziców i nauczycieli i stosują przemoc wobec nich. Przeważnie mówi się o przemocy wobec dzieci, ale coraz częściej występują przypadki, gdy dzieci stosują przemoc wobec swoich rodziców i nauczycieli. Może ona przyjmować różne formy, jak na przykład ataki fizyczne, zniewagi werbalne, zastraszanie, groźby, niszczenie mienia lub manipulację emocjonalną. Przyczyn takiego zachowania upatruje się w błędach wychowawczych, nieodpowiednich metodach dyscyplinowania, nadużywania substancji psychoaktywnych u dzieci, zaburzeniach psychicznych, trudnościach rodzinnych i kłopotach w szkole. Rozwija się zjawisko pajdokracji w najgorszej jej formie – w terroryzmie dzieci. Mają one świadomość bezkarności, ponieważ, w przeciwieństwie do rodziców i nauczycieli, im wolno wszystko i zawsze w ich obronie staną „dobrzy wujkowie”, na przykład tacy, jak rzecznicy praw dziecka i kuratorzy oświaty.
Czemu służy niepohamowane propagowanie antybajek i horroru? Przede wszystkim leży to w interesie ich producentów, co jest ewidentne. Wartość rynku antybajek sięga rzędu miliarda dolarów. Mniej oczywiste są cele wychowawcze zawarte w antybajkach. Mam na myśli indoktrynację dzieci i kształtowanie u nich typowych cech charakteru bezmyślnych fanatyków gotowych bez skrupułu zabijać innych i poświęcić własne życie za jakąś bzdurną ideologię albo wiarę, dla jakichś interesów oligarchów oraz ambicji kretynopolityków.
Część II: O bajkach dla dorosłych
Mów dalej, mów jeszcze, mów do mnie. Ja bajki tak lubię ogromnie
(Julian Tuwim)
Mówiąc o bajkach dla dorosłych nie mam na myśli bajek w rodzaju „dobranocek dla dorosłych”, lecz bajeczki tworzone i opowiadane przez polityków, ekonomistów, futurologów i pokrewnych im zwodzicieli. Dorośli stają się coraz bardziej podatni na opowiadanie im bajek.
Po pierwsze dlatego, że chcą odpocząć od szarzyzny, monotonii i kłopotów życia codziennego i uciec od zniewolenia przez pracę zarobkową. Pragną choćby na krótko dla relaksu przenieść się do świata iluzji, by móc naładować w nim swoje „akumulatory życia” i dzięki temu zregenerować zapał do działania.
Po drugie dlatego, że są coraz bardziej intencjonalnie ogłupiani, proporcjonalnie do redukcji myślenia kreatywnego, krytycznego i refleksyjnego do myślenia odtwórczego i algorytmicznego. Duży udział w tym ma komputeryzacja, internetyzacja i cyfryzacja, które umożliwiają zastępowanie szarych komórek żywego mózgu przez martwe przedmioty nazywane „mądrymi”, bo są one wspomagane przez sztuczną inteligencję, oraz myślenie za pomocą szablonów (klisz) dostarczanych przez odpowiednie oprogramowania komputerowe tworzone na zamówienie władców świata.
Nawiasem mówiąc, człowiek nie lubi być zmuszany do myślenia w ogóle i dlatego woli obarczać myśleniem kogoś innego - zwierzęta oraz różne artefakty. Chociaż myślenie nie boli, ale męczy. A ludzie współcześni są coraz bardziej intelektualnie leniwi. Wolą męczyć się czymkolwiek innym, tylko nie myśleniem. Znane jest porzekadło „Koń ma duży łeb, niech myśli”. Teraz ceduje się myślenie na roboty wyposażone w sztuczną inteligencję: „Roboty mają dużą moc obliczeniową, niech myślą za nas”. „Mądrych” urządzeń myślących za ludzi pojawia się na rynku coraz więcej. Z początku są drogie, ale wkrótce stają się dostępne niemal dla każdego. O ich powszechną implementację dbają władcy świata, którym zależy na masowym ogłupianiu ludzi. Wszak to woda na ich młyn.
Po trzecie, dorośli, bardziej niż dzieci, szukają ratunku przed różnymi zagrożeniami w ucieczce w świat iluzji i uwielbiają samookłamywać się. Jedno i drugie nakłada się na siebie, co daje efekt synergiczny. Toteż w dzisiejszym świecie pełnym niebezpieczeństw szybko rośnie popyt na bajki dla dorosłych. Nie brak twórców takich bajek, ich opowiadaczy i odbiorców. Będzie ich wciąż przybywać równolegle z ogłupianiem mas.
Politycy i zaklinacze rzeczywistości społecznej
Zdaniem Mari Ness, bajki są z natury polityczne. W wielu przypadkach autorzy celowo wybierali tematy baśni w nadziei, że poruszą kwestie poltyczne. Czasem subtelnie, czasem wyraziście, jak w przypadku niektórych baśni satyrycznych. (3) Należeli do nich Hans Christian Andersen, Bracia Grimm, George Orwell. Wykorzystywanie bajek w politycznej perswazji i propagandzie stało się popularną taktyką polityków. Często motywy baśniowe przystosowuje się do satyry politycznej i komentarzy w mediach - od poezji i pieśni protestacyjnych po karykatury i kreskówki.
Podczas wyborów prezydenckich w USA w 2016 r., które dostarczyły więcej niż trzeba wody na młyn humoru i satyry, baśnie były niezawodnym źródłem narracji i obrazów do porównań wyborczych, komentarzy i krytyki, zwłaszcza w Internecie. „Czerwony kapturek”, „Rumpelsztyk”, „Piękna i bestia”, „Śpiąca królewna”, „Nowe szaty cesarza” i wiele innych bajek pojawiało się w artykułach, blogach, memach, żartach, grafikach, rysunkach redakcyjnych, fikcji politycznej, filmach na YouTube i w innych mediach. Dzięki nim skutecznie ośmieszano, oczerniano, krytykowano i promowano kandydatów na prezydenta. (4)
Bajki dla dorosłych opowiadają głównie członkowie rządu i parlamentarzyści, populiści oraz oszuści, którymi zazwyczaj są te same osoby. Jednak autorami tych bajek nie są oni, lecz ich doradcy, osoby mądrzejsze od nich. Bajki te są tworzone i opowiadane w celu tumanienia obywateli do takiego stopnia, żeby postrzegali rzeczywistość społeczną przez pryzmat jej zaklinaczy. czyli jako zaczarowaną, a więc tak wspaniałą, jaką chciałoby się, aby istniała naprawdę. Chodzi o to, by ludzie stracili kontakt z sensoryczną rzeczywistością społeczną i uwierzyli, że żyją w rzeczywistości wyimaginowanej. Chodzi też o to, by antywartości postrzegali jak wartości, by byli przekonani, że białe jest czarne (lub na odwrót), zło jest dobrem, niesprawiedliwość sprawiedliwością, bezprawie praworządnością, tchórzostwo bohaterstwem, kłamstwo prawdą, miernota prominentem, nieudacznik kompetentną osobą, autokracja demokracją, głupek mądrym, itp.
W państwach autorytarnych niewyczerpanym źródłem i popularyzatorem bajek politycznych jest telewizja reżimowa, którą gorliwie oglądają „mądrzy inaczej” widzowie wywodzący się głównie z elektoratu partii rządzącej.
Politycy często korzystają z metafor oraz alegorii, które są elementami bajek, żeby przekazać masom swoje idee lub przesłania. Stosują je jako środki retoryczne, za pomocą których chcą zwrócić uwagę na społecznie ważne kwestie. Oto przykłady:
1) „Opowieść o śpiącym Goliacie”. Politycy stosują tę metaforę do unaocznienia potencjału narodu lub określonej grupy ludzi, którzy jeszcze nie w pełni obudzili się i nie uświadomili sobie własnej mocy. Chodzi o to, by podkreślić potrzebę jedności, wzmacniania pozycji i wspólnych działań, aby uruchomić niewykorzystany jeszcze ogromny potencjał społeczny i doprowadzić do pożądanych zmian.
2) „O magicznej różdżce”. Politycy odwołują się do magicznej różdżki jako symbolu polityki, która może w cudowny sposób rozwiązywać złożone problemy. Ta metaforyczna opowieść podkreśla konieczność odważnych i zdecydowanych działań. Zarazem sugeruje się, że dany polityk ma wizję odpowiednich zmian transformacyjnych do rozwiązywania takich problemów i że da radę urzeczywistnić je.
3) „Żółw i zając”. Ta dobrze znana bajka Ezopa została zaadaptowana przez polityków, aby przekazywać przesłanie o wytrwałości, ciężkiej pracy i stałym postępie. Chodzi o to, by obywatele nie ulegali namowom do realizacji krótkoterminowych efektownych celów lub zbyt pochopnych rozwiązań, ale by zachęcić ich do angażowania się w dążenie do celów długoterminowych, bardziej korzystnych od doraźnych.
4) „Opowieść o trzech małych świnkach i wilku”. Polityk odwołuje się do niej, aby podkreślić znaczenie budowania mocnych podstaw, czy to w kontekście silnej gospodarki, programów społecznych, czy bezpieczeństwa narodowego. Ta historyjka służy do zwrócenia uwagi na konsekwencje zaniedbywania podstawowych prac przygotowawczych i na korzyści płynące z dobrze przemyślanego planowania.
Bajkami politycznymi są opowieści, które parodiują i krytykują system polityczny oraz polityków i ich działania za pomocą satyry i karykatury. Ukazują one absurdy i hipokryzję w polityce. Humor i karykatura mają pomóc społeczeństwu zrozumieć i ocenić działania polityków oraz skłonić do refleksji nad systemem politycznym.
Oto kilka przykładów popularnych bajek politycznych:
1) "Niewidoczny król". Ta bajka opowiada historię króla, który ukrywa swoją niekompetencję rządzenia i niezdolność do przywództwa, zakładając, że jego poddani uwierzą we wszystko, co im powie. Bajka ta ma na celu krytykować polityków, którzy posiadają władzę, ale nie posiadają umiejętności ani wiedzy koniecznych do skutecznego rządzenia.
2) "Płomień i Mroźna". Jest to bajka o dwojgu polityków rywalizujących o władzę. Płomień jest charyzmatycznym demagogiem, który obiecuje wiele, ale niczego nie realizuje. Natomiast Mroźna jest zimną i bezosobową technokratką. Ta bajka krytykuje skrajne polityczne postawy i brak pragmatyzmu w polityce.
3) "Państwo żarłoków". Ta bajka opowiada historię państwa rządzonego przez chciwych i skorumpowanych polityków-żarłoków, którzy pożerają bogactwo i zasoby kraju m.in. w wyniku nieuzasadnionych wydatków i afer finansowych nie dbając o dobro społeczeństwa i pustoszą budżet państwa. Nie przyznają się oni do rozrzutności, ale przekonują obywateli o konieczności drastycznych cięć wydatków w celu przywrócenia równowagi finansowej państwa.
4) „Wyścigi ślimaków". Ta bajka opowiada historię rywalizacji polityków, którzy obiecują zmiany i postęp, ale poruszają się powoli i nieefektywnie. Ta opowieść krytykuje biurokrację, bierność polityczną oraz niezdolność polityków do podejmowania skutecznych działań.
5) „Królewna Władza i magiczne wybory". W tej bajce polityk opowiada o młodej królewnie, która musi zdobyć władze za pomocą „magicznych wyborów”. Obiecuje ona, że jeśli zostanie wybrana, to zaprowadzi sprawiedliwość społeczną i wszyscy będą żyć w harmonii, a więc w stanie, do którego z natury się dąży. Ale z upływem czasu okazuje się, że obietnice tej królewny są jedynie pustymi słowami, a posiadanie władzy sprawia, że staje się despotyczną i skorumpowaną przywódczynią.
6) „Podróż do Krainy Obietnic” To bajka o politykach - sprzedawcach obietnic, którzy dużo obiecują, ale rzadko dotrzymują słowa. W ramach kampanii wyborczej wyruszają oni na tułaczkę po kraju i po drodze obiecują wyborcom wszystko, czego pragną - pracę, godziwą płacę, dostatnie życie, bezpieczeństwo i pomyślność poprawę ochrony zdrowia, leki za darmo, dodatkowe n-te emerytury itd. Jednak ta tułaczka staje się coraz bardziej absurdalna w miarę tego, jak wyborcy przekonują się o iluzoryczności tych obietnic, ponieważ politycy nie są w stanie spełnić żadnej z nich, Tego typu bajki opowiadają wszyscy populiści, a gawiedź słucha chętnie ich bajań, łudzi się nadzieją, wierzy im i w końcu wybiera ich. Bajka ta krytykuje brak wiarygodności polityków i manipulację opartą na obietnicach, których nie jest się w stanie spełnić.
7) „Strach ma wielkie oczy”. Politycy często i skutecznie straszą ludzi, czym się da. Najczęściej jakimś wrogiem, rzadziej prawdziwym niż wymyślonym, oraz prezentacją dystopijnych wizji różnych kryzysów społecznych i ekologicznych. Chodzi o to, by obywatele poczuli się tak dalece zagrożeni, żeby nie mogli już liczyć na własne siły. Wtedy są przekonani, że bezpieczeństwo może zapewnić im tylko istota nadprzyrodzona albo silny polityk. Dlatego, zdani na łaskę jednego lub drugiego, skłonni są wszystko dla nich zrobić. W konsekwencji popadają w ich niewolę, a oprócz tego rodzi się fanatyzm religijny i kult jednostek. Zaś obietnica zapewnienia bezpieczeństwa okazuje się zwodnicza.
8) „W drodze do lepszego jutra". Ta bajka opowiadana przez polityka opisuje wyimaginowany świat, w którym wszystkie problemy społeczne znikną z czasem za pomocą jakiegoś jednego magicznego rozwiązania. Trzeba tylko cierpliwie czekać i ufać, że to kiedyś nastąpi. Obiecuje on, że jeśli wyborcy go poprą, wtedy wszyscy staną się bogaci, zdrowi i szczęśliwi, a wszelkie trudności znikną w mgnieniu oka.
Te bajki odzwierciedlają niektóre stereotypy obietnic i nieuczciwych praktyk politycznych, Nie wszyscy politycy opowiadają takie bajki, ale jest ich coraz więcej, ponieważ są one skuteczne. Potwierdzają to sondaże przedwyborcze i wyniki wyborów.
Tym, co łączy bajki dla dzieci z bajkami dla dorosłych jest horror. Jednak z tą różnicą, że w bajkach dla dorosłych, populiści i zaklinacze rzeczywistości, którzy straszą ludzi potworami, wrogami i innymi okropieństwami, nie muszą mieć aparycji straszydeł. Są przesadnie grzeczni i sprawiają wrażenie ludzi dobrotliwych i politycznie poprawnych. W ten sposób kamuflują swoją hipokryzję, by wzmocnić wiarygodność. Postępują, jak przysłowiowy diabeł, który ubrał się w ornat i ogonem na mszę dzwonił. Na ogół z dobrym skutkiem.
Puenta
W czasie prezydenckiej kampanii wyborczej w USA w 2016 r. Zbigniew Brzeziński trafnie stwierdził; „Mamy ogromną publiczność, która jest wielkim ignorantem w sprawach publicznych i bardzo podatna na uproszczone slogany kandydatów, którzy pojawiają się znikąd i nie mają żadnych osiągnięć, ale przemawiają pięknymi sloganami.” Tak jest naprawdę nie tylko w USA, ale w wielu innych krajach, niestety, również w Polsce.
Nie wierzcie w to, co mówi ludziom ktoś niezbyt mądry za pomocą przemiłych słów, by przekonać ich o swoich racjach i skaperować, ponieważ, jak dawno temu, napasał Eurypides, „Kiedy ktoś o złym umyśle, ale o słodkich ustach przekonuje tłum, wtedy wielkie nieszczęścia spadają na państwo.” (5) Nie dopuście do tego, aby wielkie nieszczęście spadło na nasz kraj.
Wiesław Sztumski
Przypisy
(1) Sopio Tolibadze, The Fairy Tale as one of the Manifestations of Political Discourse, “IJASOS - International E-Journal of Advances in Social Sciences”, Vol. V, Issue 14, August 2019
(2 ) Tahir Mahmood, Urwah Iftikhar, Muhammad Ahsan Bhatti, Journal Impact of Violent Cartoons on the Behaviour of Children: A Case Study of South Punjab, “Journal of Business and Social Review in Emerging Economies” Vol., 6, 02. 06. 2020
(3) Mari Ness, Politics and Fairy Tales, Early Versiona of “The Three Little Piggs”, “TOT-OM Science fiction. Fantasy. The universe. And related subjects” 18.07.2018
(4) Donald Haase, No Laughing Matter: Fairy Tales and the 2016 US Presidential Election, Terra ridens - Terra narrans , Vol. 2: Festschrift zum 65. Geburtstag von Ulrich Marzolph, ed. Regina F. Bendix and Dorothy Noyes, Dortmund: Verlag für Orientkunde, 2018
(5) „Όταν γαρ ηδύς τις λόγοις φρονών κακώς πείθη το πλήθος, τη πόλει κακόν μέγα.” (Eurypides 480-406 p.n.e.)
Wyróżnienia w tekście pochodzą od Redakcji.