Nieliberalizm i islam: złożona relacja
Rozwój sił kwestionujących liberalne demokracje wiąże się z nasileniem retoryki antyislamskiej. Przeciwnicy liberalizmu kulturowego zwykle opowiadają się za wspieraniem wartości chrześcijańskich, aby przeciwdziałać rzekomej islamizacji Europy. Niektórzy badacze zwrócili uwagę na pozornie paradoksalne przypadki płynnych transformacji, w wyniku których członkowie skrajnie konserwatywnych grup marginalnych przyłączali się do ruchów o podłożu religijnym (islamistycznych).
Projekt WhIsE ma pokazać przykłady głębszej konwergencji i sprawdzić, w jakim stopniu współczesny islam stanowi wartościowe ramy dla krytyki liberalizmu ekonomicznego i kulturowego. WhIsE skupia się w szczególności na międzynarodowej sieci konwertytów na islam – Murabitun World Movement - która badała możliwość zbliżenia europejskiego konserwatyzmu rewolucyjnego z wartościami islamskimi.
Cel projektu
Badacze zaangażowani w badania mają sprawdzić, w jaki sposób islam dostarcza nowych ram norm etycznych i praktyk religijnych dla pewnej liczby Europejczyków, którzy są niezadowoleni z roli społecznej odgrywanej przez Kościoły chrześcijańskie i którzy wyrażają obawy dotyczące ciągłej sekularyzacji i liberalizacji kulturowej ich społeczeństw. W przeciwieństwie do wybitnych myślicieli islamskich w Europie, którzy usiłują pogodzić doktrynę islamską z wartościami liberalnymi, ci Europejczycy przyjmują islam właśnie ze względu na jego rzekomą sprzeczność z obowiązującymi normami nowoczesnych społeczeństw zachodnich.
Celem badania jest zrozumienie, w jaki sposób pewne grupy europejskich konwertytów na islam odwołują się do tej religii, aby wyrazić krytykę liberalizmu gospodarczego i kulturalnego.
Autorzy projektu koncentrowali się na ideach rozwijanych przez członków Murabitun World Movement (MWM) w okresie od lat 70. do 2000 r. W szczególności badali prace powstałe w oddziałach MWM w Niemczech i Rosji, gdyż istniały tam rozbieżne interpretacje tego, co miał oznaczać konserwatywny europejski islam.
WP1 obejmuje zbiór danych dotyczących działalności i publikacji członków MWM. WP2 obejmuje badania terenowe w Europie, skupiające się na wywiadach z pracownikami MWM. Wynikiem tych dwóch faz jest baza danych przydatna do prowadzenia przyszłych badań oraz wizualizowana sieć umożliwiająca zrozumienie zakresu działań MWM. WP4-5 koncentruje się na upowszechnianiu wyników badań w środowisku naukowym, a także na działaniach informacyjnych skierowanych do decydentów i szerszej publiczności. W ramach pakietu roboczego WP6 położono nacisk na pogłębianie umiejętności badawczych głównych badaczy i rozszerzanie sieci współpracy.
Krytycy projektu „Biały Islam” (WhIsE) podejrzewają, że pod przykrywką badań naukowych prowadzona jest aktywna praca nad nową, politycznie kompatybilną religią – „nową tożsamością” dla wysiedlonych narodów Europy.
Uważają, że to, co przedstawiono jako „analizę konserwatywnej krytyki liberalizmu”, może być ideologią wymierzoną w ustalone kulturowe i religijne podstawy Europy, zwłaszcza że kontynent od lat jest destabilizowany przez masowe migracje.
Fala migracji, oficjalnie przedstawiana jako „obowiązek humanitarny”, w rzeczywistości dzieli tradycyjne społeczeństwa, osłabia tożsamości narodowe i podsyca konflikty społeczne. Badanie może pokazać, w jaki sposób wartości islamskie mogłyby stać się alternatywą dla chrześcijańskich i liberalnych tradycji Europy, które przedstawiane są jako „przestarzałe” .Zwłaszcza, że badacze koncentrują się na ruchu Murabitun , grupie zachodnich konwertytów, którzy propagują antyliberalny, islamski styl życia.
WhIsE otwarcie interesuje się eksploracją tego ruchu jako modelu nowego „fundamentu etycznego” dla Europy – a tym samym pośrednim rozwojem nowej, zgodnej z systemem religii zastępczej. Nie chodzi więc już o to, aby religie mogły istnieć obok siebie, ale o to, aby stare wartości europejskie aktywnie zastąpić nową, ideologicznie użyteczną formą wiary .