Nowy, wspaniały?, wirtualny świat

Utworzono: poniedziałek, 05 maj 2008 Drukuj E-mail
Nowy, wspaniały?, wirtualny świat

Autor: Wojciech Cellary, Krzysztof Walczak 2008-05-05

Prof. Wojciech Cellary - W wirtualnym świecie nie wszystko będzie pozorne
- zło pozostanie prawdziwe.

CzÅ‚owiek, jako istota przystosowana do życia w grupie i w spoÅ‚eczeÅ„stwie, jest silnie uzależniony od komunikacji. Komunikacja z innymi ludźmi w przeważajÄ…cym stopniu ksztaÅ‚tuje poglÄ…dy, osobowość, a nawet duchowość każdego czÅ‚owieka. NaturalnÄ… dla czÅ‚owieka formÄ… komunikacji jest komunikacja bezpoÅ›rednia – mówienie do kogoÅ›, komu patrzy siÄ™ w oczy. W miarÄ™ rozwoju techniki, rosnÄ…ce znaczenie uzyskiwaÅ‚a komunikacja poÅ›rednia, w szczególnoÅ›ci elektroniczna – telefon, radio, telewizja i Internet. Internet jest o tyle ważnym medium, że krok za krokiem integruje wszystkie media elektroniczne. Przez Internet można komunikować siÄ™ we wszystkich dotychczasowych formach – za pomocÄ… tekstu, gÅ‚osu i obrazu – zarówno zdjęć, jak i wideo.
NastÄ™pnym krokiem w rozwoju mediów bÄ™dzie wirtualna rzeczywistość – wirtualna, czyli pozorna. WirtualnÄ… rzeczywistość uzyskuje siÄ™ przez opracowanie matematyczno-informatycznego modelu pewnego rzeczywistego lub abstrakcyjnego Å›rodowiska, zwanego wirtualnym Å›wiatem. Na jego podstawie komputer generuje bodźce – wizualne, dźwiÄ™kowe, dotykowe i inne, dajÄ…ce obserwatorowi zÅ‚udzenie przebywania w wirtualnym Å›wiecie. Z obiektami w takim wirtualnym Å›wiecie użytkownik może wchodzić w interakcje. W najprostszym przypadku może zmieniać swoje poÅ‚ożenie i orientacjÄ™ w modelu przestrzeni. Może również manipulować obiektami, obracajÄ…c lub przesuwajÄ…c je. W bardziej zaawansowanych przypadkach interakcji, dziaÅ‚anie użytkownika może wywoÅ‚ać odtworzenie dźwiÄ™ku, obrazu, animacjÄ™ obiektu lub jego transformacjÄ™, a także reakcje innych obiektów. Po dotkniÄ™ciu, wirtualna mysz może zamienić siÄ™ w wirtualnÄ… żabÄ™, pomachać Å‚apkÄ… i odlecieć przy dźwiÄ™kach fanfar – jeÅ›li programista wirtualnego Å›wiata akurat tego sobie zażyczy.

Wirtualny jak prawdziwy

Wirtualny Å›wiat można najproÅ›ciej wizualizować na monitorze komputera, który wówczas daje wrażenie głębi. Bardziej zaawansowanym sposobem jest użycie specjalnych okularów lub heÅ‚mów, w których sÄ… wyÅ›wietlane obrazy i odtwarzane dźwiÄ™ki. Najbardziej zawansowanÄ… formÄ… sÄ… specjalne urzÄ…dzenia zwane CAVE (ang. Cave Automatic Virtual Environment), bÄ™dÄ…ce pomieszczeniami, których wewnÄ™trzne Å›ciany sÄ… ekranami, sÅ‚użącymi do wyÅ›wietlania zsynchronizowanych obrazów, osobno dla prawego i lewego oka. W tych przypadkach mówimy o „otaczajÄ…cej” wirtualnej rzeczywistoÅ›ci (ang. immersive virtual reality), bo użytkownik ma wrażenie znalezienia siÄ™ wewnÄ…trz wirtualnej przestrzeni. Aby jeszcze bardziej spotÄ™gować doznania użytkownika, można ubrać go w heÅ‚m audiowizualny, do jego rÄ…k i nóg przymocować specjalne czujniki, za pomocÄ… których może przekazywać do komputera sygnaÅ‚y zwrotne, i umieÅ›cić go w manipulatorze mechanicznym. Manipulator może oddziaÅ‚ywać dotykowo na użytkownika i może być wyposażony w Å›cieżkÄ™ biegowÄ…, wymagajÄ…cÄ… odpowiedniego ruchu od użytkownika. JeÅ›li w takim otaczajÄ…cym wirtualnym Å›wiecie użytkownik potknie siÄ™ i zacznie spadać w przepaść, mechaniczny manipulator przekrÄ™ci go, powodujÄ…c, że błędnik w jego uchu zareaguje tak, jakby straciÅ‚ równowagÄ™, a on – widzÄ…c sztuczny obraz spadania, sÅ‚yszÄ…c sztuczny szum wiatru i czujÄ…c sztucznie wygenerowane zimno – odczuje strach przed upadkiem. Prawdziwy strach. W pozornym, wirtualnym Å›wiecie emocje sÄ… caÅ‚kiem prawdziwe!{mospagebreak}

Nieuchronna nierzeczywistość

Wirtualna rzeczywistość bÄ™dzie siÄ™ gwaÅ‚townie rozwijać z dwóch powodów. Po pierwsze, ponieważ wspóÅ‚czesna technologia informacyjna jest już wystarczajÄ…co dojrzaÅ‚a. Po drugie, ponieważ wirtualna rzeczywistość rodzi nadziejÄ™ na otwarcie wielkiego, bardzo atrakcyjnego rynku. Może bowiem znaleźć zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach: w technice (trójwymiarowe projektowanie maszyn i urzÄ…dzeÅ„), w ksztaÅ‚ceniu (od pilotów samolotów i monterów skomplikowanych urzÄ…dzeÅ„, przez lekarzy, po uczniów i studentów wykonujÄ…cych eksperymenty w wirtualnych laboratoriach), a przede wszystkim w rozrywce. W odniesieniu do tej ostatniej warto jednak już dzisiaj zapytać o jej konsekwencje zarówno dla czÅ‚owieka jako jednostki, jak i dla spoÅ‚eczeÅ„stwa.
Wirtualna rzeczywistość bÄ™dzie znaczÄ…co ksztaÅ‚tować czÅ‚owieka, bo może oddziaÅ‚ywać na wszystkie jego zmysÅ‚y, powodujÄ…c szczególnie silne doznania. Interaktywność w wirtualnej rzeczywistoÅ›ci zniesie tradycyjny podziaÅ‚ miÄ™dzy odbiorcÄ… – czytelnikiem, sÅ‚uchaczem, widzem, a twórcÄ… – autorem, prezenterem, aktorem. Odbiorca spektaklu otaczajÄ…cej wirtualnej rzeczywistoÅ›ci bÄ™dzie aktywnie go wspóÅ‚tworzyÅ‚, dziÄ™ki swoim akcjom i reakcjom. Nie bÄ™dzie, jak w kinie lub przed telewizorem, jedynie biernym obserwatorem, przyjmujÄ…cym nawet najbardziej przerażajÄ…ce obrazy i dźwiÄ™ki z bezpiecznej perspektywy widza z zewnÄ…trz. Interaktywność, zmuszajÄ…ca do podejmowania decyzji w kontrowersyjnych sytuacjach, bÄ™dzie wpÅ‚ywać z niespotykanÄ… dotychczas siłą na ksztaÅ‚towanie postaw i osobowoÅ›ci.
Wirtualna rzeczywistość realizuje siÄ™ w dwóch scenariuszach komunikacyjnych: czÅ‚owiek - komputer - czÅ‚owiek i czÅ‚owiek - komputer. W tym pierwszym scenariuszu – wirtualnych Å›wiatów, w których jednoczeÅ›nie przebywa i wchodzi ze sobÄ… w interakcje wielu ludzi – wirtualna rzeczywistość jest tylko sceneriÄ… i medium komunikacyjnym. We wzajemnej relacji pozostajÄ… ze sobÄ… ludzie, tak jak to ma miejsce w przypadku innych mediów komunikacyjnych. NowÄ… jakoÅ›ciÄ… jest scenariusz czÅ‚owiek - komputer. W tym przypadku bowiem czÅ‚owiek wchodzi w relacje z nierzeczywistymi obiektami cyfrowymi.

Inny świat, inne prawa

W wirtualnym Å›wiecie mogÄ… obowiÄ…zywać wirtualne reguÅ‚y, różne od praw natury. Jest prawie pewne, że dla uzyskania atrakcyjnoÅ›ci rozrywkowego spektaklu, możliwie duża część reguÅ‚ rzeczywistego Å›wiata bÄ™dzie odrzucana dla uzyskania efektu zaskoczenia. Ponadto w wirtualnym Å›wiecie nie trzeba bÄ™dzie stosować siÄ™ do powszechnie przyjÄ™tych zasad moralnych, jeÅ›li zamiast z drugim czÅ‚owiekiem bÄ™dzie siÄ™ wchodzić w interakcje ze zbiorem bitów i pikseli, choć do zÅ‚udzenia przypominajÄ…cym istotÄ™ ludzkÄ….
JednÄ… z konsekwencji tego może siÄ™ okazać nowe zjawisko: „wirtualne zÅ‚o”. ZÅ‚o, które nie pociÄ…ga za sobÄ… skutków, przeciwnie niż w realnym Å›wiecie: zabity ożyje, uciÄ™ta rÄ™ka odroÅ›nie, a zgwaÅ‚cona kobieta nie przeżyje dramatu. Wirtualne zÅ‚o nie ma negatywnych konsekwencji dla drugiej osoby, bo ta druga osoba nie istnieje – jest tylko sztucznie wygenerowanym obrazem i gÅ‚osem. Dlatego wirtualne zÅ‚o można bez ograniczeÅ„ i bezkarnie czynić. Przyzwolenie na zÅ‚o, nawet wirtualne, z pewnoÅ›ciÄ… nie pozostanie jednak bez konsekwencji dla osoby je czyniÄ…cej, w szczególnoÅ›ci mÅ‚odej i niedojrzaÅ‚ej.{mospagebreak}
PojÄ™cie „wirtualnego zÅ‚a” prowadzi do pytania o „wirtualnÄ… prawdÄ™”, czyli prawdÄ™ obowiÄ…zujÄ…cÄ… tylko w pewnym wybranym wirtualnym Å›wiecie. Po zmianie wirtualnego Å›wiata (spektaklu) na inny, zmieni siÄ™ również obowiÄ…zujÄ…ca prawda. JeÅ›li zgodnie z klasycznÄ… definicjÄ… prawda oznacza zgodność treÅ›ci sÄ…du z rzeczywistym stanem rzeczy, to jak jÄ… odnieść do rzeczy, które sÄ… wirtualne? Czy jednak zÅ‚o Å›wiadomie czynione w wirtualnym Å›wiecie nie jest prawdziwe, tak jak prawdziwe sÄ… emocje osoby czyniÄ…cej zÅ‚o? Czy czÅ‚owiek obcujÄ…cy na co dzieÅ„ z wirtualnÄ… prawdÄ… nie ulegnie moralnej deformacji? Istnieje realne niebezpieczeÅ„stwo, że ktoÅ› (dziecko) uksztaÅ‚towany przez wirtualnÄ… rzeczywistość zacznie odnosić wirtualnÄ… prawdÄ™ do rzeczywistego Å›wiata, przenoszÄ…c do niego nabyte nawyki, zachowania i doÅ›wiadczenia. Może nawet potraktować Å›wiat rzeczywisty jako jeszcze jeden spektakl, w którym zÅ‚o można czynić bez konsekwencji lub uciekać od prawdziwej rzeczywistoÅ›ci jako zbyt trudnej.
Jak sobie z tym problemem poradzić? Z tym wyzwaniem powinni siÄ™ zmierzyć humaniÅ›ci. HumaniÅ›ci muszÄ… wyjść z zamkniÄ™tego krÄ™gu „kultury papieru”, który wÅ‚aÅ›nie odchodzi w przeszÅ‚ość. To trudne, bo „kultura papieru” dominowaÅ‚a w humanistyce (i nie tylko) przez ostatnie 500 lat. Jednak przekaz informacji i wiedzy za pomocÄ… technik informacyjno-komunikacyjnych i sposób jego oddziaÅ‚ywania na czÅ‚owieka jest zasadniczo inny. Papier i elektronika to nie to samo. RozwiÄ…zania papierowe skopiowane w komputerach sÄ… nieskuteczne. JeÅ›li nie chcemy, aby humanistyka wyobcowaÅ‚a siÄ™ z życia spoÅ‚ecznego mÅ‚odego pokolenia, to humaniÅ›ci muszÄ… po pierwsze opanować elektroniczne techniki informacyjno-komunikacyjne tak, jak opanowali sztukÄ™ pisania na papierze. Od tego bÄ™dzie zależeć, czy przekaz wartoÅ›ci humanistycznych dotrze do mÅ‚odego pokolenia. Po drugie, muszÄ… odpowiedzieć na nowe pytania powstajÄ…ce pod wpÅ‚ywem nowych technologii.
Jest jeszcze na to trochę czasu, zanim wirtualna rzeczywistość na dobre zagości w naszym życiu codziennym.

Odsłony: 4541
DMC Firewall is a Joomla Security extension!