Estera Żeromska podjęła się zadania ogromnego - opisania klasycznego teatru japońskiego. Wynikiem tej pracy jest dwutomowe dzieło Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy. wydane przez Wydawnictwo Trio.
Książka jest pierwszą w Polsce monografią wpisującą poszczególne gatunki teatru japońskiego w szerokie konteksty religijne, obyczajowe, historyczne i społeczne. Autorka, próbując znaleźć źródła narodzin teatru w formach rytualnych i obyczajowych oraz w potrzebach różnych grup społecznych, usiłuje wyjaśnić japońskość klasycznego teatru (od zarania do połowy XIX wieku), jego niepowtarzalny klimat, wrażliwość na piękno w brzydocie, współistnienie dobra i zła w przedstawianym świecie.
Publikacja składa się z dwóch tomów. Pierwszy z nich jest poświęcony średniowiecznemu teatrowi no oraz związanej z nim farsie kyogen (z uwzględnieniem ich genezy). Opis tych gatunków poprzedza charakterystyka zróżnicowanych źródeł ich powstania, widowisk od stuleci wpisanych w tradycje obrzędów religijnych - shintoistycznych i buddyjskich. Z uwagi na swoją wcześniejszą książkę - Maska na japońskiej scenie - zagadnienia maski ograniczyła tu autorka do minimum.
W tomie drugim zawarto dzieje kabuki i lalkowego bunraku - gatunków teatralnych, które od początku XVII w. (czyli od epoki Edo, trwającej od XVII w. do I poł. XIX w., będącej okresem dobrobytu i rozwoju kultury mieszczańskiej) rozwijały się jednocześnie, czerpiąc z odmiennych źródeł.
Jak pisze autorka, za nadrzędny cel książki przyjęła prześledzenie ciągłości rozwoju poszczególnych gatunków widowiskowych (aż do chwili obecnej), zachodzące między nimi relacje, a także ich związki ze współczesnością. Stąd w opisach danego gatunku - oprócz informacji dotyczących jego genezy i uwarunkowań historycznych, społecznych, religijnych i kulturowych - autorka zamieściła także wywiady z wykonawcami, co przybliża czytelnikom teatr japoński - uznawany za trudny w odbiorze - do czasów obecnych.
Oba tomy stanowią spójną całość, a materiał zawarty w każdym z nich uporządkowano dodatkowo w zamieszczonych na końcu tabelach, indeksie wybranych terminów, nazw, nazwisk i tytułów po polsku i w zapisie japońskim. Ciekawym dodatkiem są także streszczenia sztuk i bogate przypisy (nie licząc obszernej bibliografii).
Książka jest bogato ilustrowana - oprócz licznych fotografii obrazujących spektakle, rekwizyty, kostiumy, budynki teatralne - zawiera wiele oryginalnych rysunków dopełniających tekst, a także tabele i mapy. Powinna zainteresować nie tylko znawców kultury japońskiej, lecz także aktorów, reżyserów, scenografów, teatrologów, kulturoznawców, muzealników, miłośników teatru i sztuk plastycznych.(al)
Estera Żeromska, Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy. t.1,2,s. 579 i 460, Wydawnictwo TRIO, cena kompletu 110 zł.