Płeć w Zachęcie
Dwie dekady po upadku muru berliÅ„skiego kuratorka Bojana Pejić wraz z zespoÅ‚em ekspertów z 24 krajów zestawiÅ‚a obszernÄ… ekspozycjÄ™, obejmujÄ…cÄ… ponad 400 prac - malarstwo, rzeźbÄ™, instalacje, fotografie, plakaty, filmy i wideo.
Z dzieÅ‚ ponad 200 artystów wyÅ‚ania siÄ™ zÅ‚ożony, wielowymiarowy obraz tego maÅ‚o znanego rozdziaÅ‚u najnowszej historii sztuki, którego wkÅ‚ad do dyskursu genderowego może siÄ™ w przyszÅ‚oÅ›ci okazać istotny.
ArtyÅ›ci pokazywanych na wystawie prac Å›ledzÄ… przemiany, jakim ulegaÅ‚y w sztuce stereotypowe wyobrażenia na temat ról kobiet i mężczyzn w konkretnych warunkach spoÅ‚eczno-politycznych. Wystawa zainicjowana i wspierana przez FundacjÄ™ ERSTE (pokazywana w Museum Moderner Kunst w Wiedniu) odtwarza te relacje miÄ™dzy sztukÄ… a historiÄ… zarówno w ujÄ™ciu chronologicznym, jak i tematycznym.
|
Alla Georgieva (Bułgaria/Bulgaria) Alla's Secret.
Dzięki uprzejmości artystki/Courtesy of the artist |
{mospagebreak}
Aż po lata 60. dominuje w socrealistycznych przedstawieniach robotnic i robotników bohaterska kobiecość i mÄ™skość. To przeistaczanie rzeczywistoÅ›ci w propagowanej przez paÅ„stwo wizji „spoÅ‚eczeÅ„stwa bezpÅ‚ciowego" obnaża z ironiÄ… sztuka nieoficjalna. Po okresie zbiorowych utopii sterowanych politykÄ… paÅ„stwa aż do upadku komunizmu rozwijajÄ… siÄ™ tendencje do indywidualizacji i liberalizacji, regionalnie zróżnicowane i nie wolne od regresów, ale stwarzajÄ…ce przestrzeÅ„ dla sztuki nonkonformistycznej.![]() |
![]() |
Dziewczyny też/Girls too, 1994 © Veronika Bromová |
Petra Varl (Słowenia/Slovenia) Zvezda i Odeon/ Zvezda and Odeon |
{mospagebreak}
Od lat 70. oglÄ…damy kobiecość i mÄ™skość w nowych formuÅ‚ach, poza propagandowymi stereotypami. BudzÄ…ca siÄ™ na nowo samoÅ›wiadomość znajduje odzwierciedlenie zarówno w autoportretach artystek i artystów, jak i w przedstawieniach cielesnoÅ›ci, podmiotowoÅ›ci i seksualnoÅ›ci demonstracyjnie wystawianej na pokaz, podważajÄ…cej heteronormatywność i heroiczne ideaÅ‚y mÄ™skoÅ›ci. Nawet obrazy i rzeźby abstrakcyjne czÄ™sto nawiÄ…zujÄ… antropomorficznymi formami do relacji pÅ‚ci w spoÅ‚eczeÅ„stwie.
Emancypacja od stereotypowych wzorców kobiecoÅ›ci i mÄ™skoÅ›ci idzie w parze z emancypacjÄ… od tradycyjnych Å›rodków artystycznych; coraz bardziej zyskujÄ… na znaczeniu nowe media i formy sztuki, takie jak fotografia, film, wideo i performance. Także artystki coraz wyraźniej wysuwajÄ… siÄ™ na czoÅ‚o. Wraz z upadkiem muru berliÅ„skiego (1989) i koÅ„cem reżimów socjalistycznych pojawiajÄ… siÄ™ nowe wyzwania w postaci nacjonalizmów i neoliberalnych wpÅ‚ywów z Zachodu. Tematem sztuki stajÄ… siÄ™ neokonserwatywne ograniczenia w konstruowaniu norm kobiecoÅ›ci i mÄ™skoÅ›ci, towarzyszÄ…ce nowo uzyskanej swobodzie. Krytyka ideologii szowinistycznych, militarystycznych, mizoginistycznych i
![]() |
Julita Wójcik, (Polska/Poland) Obieranie ziemniaków /Peeling potatoes, 2001, kolekcja ZachÄ™ty Narodowej Galerii Sztuki/coll. Zacheta National Gallery of Art, Warsaw |
dyskryminujÄ…cych mniejszoÅ›ci jest teraz uprawiana w kontekÅ›cie teorii feministycznych. Podejmuje siÄ™ otwarcie również temat homoseksualizmu. ArtyÅ›ci poddajÄ… pod dyskusjÄ™ zarówno stereotypowe wyobrażenia o macierzyÅ„stwie, jak i podlane religijnym sosem ideaÅ‚y kobiecoÅ›ci i patriarchalne struktury wÅ‚adzy. Aby podkreÅ›lić publiczne i polityczne znaczenie kobiecej tożsamoÅ›ci, siÄ™gajÄ… też do historycznych alegorii kobiecoÅ›ci.
Agnieszka Morawińska, dyrektor Zachęty, w przedmowie do przewodnika po wystawie pisze, iż jest to wystawa o ludziach wobec ludzi w kontekscie polityki, na skrzyżowaniu tradycji, doktryny i nie dającego sie stłumić indywidualizmu. Jest też ważnym krokiem na drodze do samopoznania i samookreślenia się w kulturze.
Obecna wystawa w ZachÄ™cie - jak rzadko która - jest też bardzo silnie powiÄ…zana z badaniami naukowymi, zarówno genderowymi, jak i socjologicznymi, politologicznymi, psychologicznymi oraz z zakresu historii sztuki. Towarzyszy jej też bardzo bogaty program filmowy ( w tym - filmów dokumentalnych) i edukacyjny - także dla dzieci (od 18 marca do 10.czerwca). Szczególy - http://www.zacheta.art.pl/
oem software Odsłony: 3497