Gustav Vigeland w Krakowie
Wystawa, zorganizowana wspólnie z Vigeland-museet w Oslo jest pierwszÄ… ekspozycjÄ…, na której pokazano arcydzieÅ‚a polskiej rzeźby z lat 1890-1914 w kontekÅ›cie twórczoÅ›ci najwybitniejszego norweskiego rzeźbiarza Gustawa Vigelanda (1869-1943), spopularyzowanej wÅ›ród polskich artystów przez StanisÅ‚awa Przybyszewskiego, zafascynowanego jego sztukÄ… (poÅ›wiÄ™ciÅ‚ mu rozdziaÅ‚ swej książki „Na drogach duszy" - stÄ…d tytuÅ‚ wystawy).
Gustav Vigeland - najsÅ‚ynniejszy rzeźbiarz norweski jest przede wszystkim znany jako twórca parku rzeźb, chÄ™tnie odwiedzanego przez mieszkaÅ„ców Oslo i turystów.
To monumentalne zaÅ‚ożenie krajobrazowe powstawaÅ‚o przez kilkadziesiÄ…t lat: Vigeland umieÅ›ciÅ‚ tam kilkaset figur wykutych w granicie lub odlanych z brÄ…zu. Rzeźby w symboliczny sposób odnoszÄ… siÄ™ do etapów życia ludzkiego i dowodzÄ… obsesyjnego wrÄ™cz zainteresowania artysty ludzkim ciaÅ‚em. W centrum parku znajduje siÄ™ tzw. Monolit - wykuta z jednego bloku granitu kolumna skomponowana ze splecionych ludzkich ciaÅ‚.
Muzeum Gustava Vigelanda (Vigeland-museet) znajduje siÄ™ w domu, w którym artysta żyÅ‚ i tworzyÅ‚, podarowanym mu przez miasto Oslo w zamian za stworzenie parku. Vigeland byÅ‚ twórcÄ… wszechstronnym - zaprojektowaÅ‚ też ozdobne kraty i oÅ›wietlenie w parku, a także przedmioty użytkowe, które do dziÅ› można oglÄ…dać w jego mieszkaniu bÄ™dÄ…cym częściÄ… muzeum. ZajmowaÅ‚ siÄ™ również drzeworytnictwem.
Jego wczesna twórczość jest sÅ‚abiej znana w Norwegii. W latach 90. XIX w. Vigeland przebywaÅ‚ w Berlinie, gdzie wszedÅ‚ w miÄ™dzynarodowe towarzystwo artystyczno-literackie. PrzyjaźniÅ‚ siÄ™ z Munchem i Przybyszewskim. Na wystawie pokazano dzieÅ‚a Vigelanda z tego wÅ‚aÅ›nie okresu. Zestawienie ich z pracami polskich rzeźbiarzy dowodzi, że jego twórczość wywoÅ‚aÅ‚a rezonans w sztuce polskiej.
Gustav Vigeland wypracowaÅ‚ specyficznÄ… odmianÄ™ symbolizmu, wynikajÄ…cÄ… z naturalistycznego studium ludzkiej postaci. Ludzkie ciaÅ‚o, zarówno u Vigelanda jak i u czoÅ‚owych polskich rzeźbiarzy jest przede wszystkim wehikuÅ‚em silnych emocji, erotycznych pasji i egzystencjalnego niepokoju. Fascynacja cielesnoÅ›ciÄ… jest u Vigelanda pretekstem do pogłębionej refleksji duchowej, co zbliża go do polskich rzeźbiarzy tworzÄ…cych pod wpÅ‚ywem Auguste'a Rodina - zwÅ‚aszcza Konstantego Laszczki.
Elementy fantastyki przybliżajÄ… do dokonaÅ„ Vigelanda zarówno zainspirowane ludowymi polskimi legendami rzeźby Laszczki, jak i dzieÅ‚a BolesÅ‚awa Biegasa - wizjonera obdarzonego nieskrÄ™powanÄ… wyobraźniÄ…, traktujÄ…cego ludzkÄ… figurÄ™ jako punkt wyjÅ›cia dla kompozycji o skomplikowanym programie ideowym.{mospagebreak}
W twórczoÅ›ci Gustawa Vigelanda można odnaleźć przedstawienia postaci owiane poetyckÄ… aurÄ…, podobnie jak w przypadku najwybitniejszego twórcy pomników doby MÅ‚odej Polski - WacÅ‚awa Szymanowskiego. Także dzieÅ‚a Xawerego Dunikowskiego z wczesnej, symbolistycznej fazy jego dziaÅ‚alnoÅ›ci artystycznej stanowiÄ… ciekawÄ… odpowiedź na rzeźby Vigelanda: ich zestawienie można potraktować jako starcie dwóch niezwykle silnych indywidualnoÅ›ci.
Charakterystyczne dla nurtu secesji operowanie falistÄ…, miÄ™kkÄ… liniÄ…, pÅ‚ynność modelunku oraz upodobanie do form organicznych - podkreÅ›lajÄ… poczucie wiÄ™zi z naturÄ…, jakie widoczne jest zarówno w peÅ‚nych biologicznej energii rzeźbach Vigelanda, jak i dzieÅ‚ach polskich rzeźbiarzy. Prócz wspólnych źródeÅ‚ filozoficznych i literackich łączy je również wielka dekoracyjność, która powoduje niesÅ‚abnÄ…ce zainteresowanie miÅ‚oÅ›ników sztuki rzeźbÄ… przeÅ‚omu XIX i XX wieku.
Ważnym akcentem na wystawie jest rzeźba „PocaÅ‚unek" z 1897 r., podarowana Muzeum Narodowemu w Krakowie przez Feliksa JasieÅ„skiego w roku 1920 - jedyna rzeźba Gustawa Vigelanda w zbiorach polskich.
Wystawie, której celem jest wydobycie analogii miÄ™dzy nieznanymi w Norwegii dzieÅ‚ami polskiego symbolizmu i secesji a rzeźbÄ… Vigelanda, towarzyszy katalog, oraz bogaty program edukacyjny zwieÅ„czony miÄ™dzynarodowÄ… konferencjÄ… naukowÄ….