Do 19 stycznia 2014 w Krakowie, w Gmachu Głównym, można oglądać wystawę 64 plakatów filmowych Franciszka Starowieyskiego (1930-2009). Są to głównie prace wczesne, z lat 50. i 60. XX wieku, z pozyskanej do zbiorów MNK kolekcji plakatów filmowych Konrada Pollescha.
Wystawa ma na celu przypomnienie twórczości zmarłego cztery lata temu artysty, kiedyś jednego z najpopularniejszych polskich malarzy. Był rozpoznawalny przez szeroką publiczność dzięki charakterystycznemu stylowi własnej sztuki oraz dzięki urokowi i łatwości nawiązywania kontaktu z widzami. Był przedstawicielem polskiej szkoły plakatu, któremu nowojorska MoMA urządziła wystawę prac.
Starowieyski był przykładem artysty totalnego, którego życie prywatne stanowiło część świadomie tworzonego mitu, rodzaj kreacji artystycznej.
Urodził się w 1930 roku w Bratkówce na Podkarpaciu. Ośmioletniego chłopca uczył malowania Jan Cybis. W latach 1949–1952 Starowieyski studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, potem przeniósł się do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1955 roku, jako dyplom u Michała Byliny, przedstawił obraz zatytułowany Starość, który został wystawiony na słynnej wystawie w Arsenale. W 1956 roku wykonał swój pierwszy plakat. Była to litografia na temat powstania węgierskiego, przedstawiająca gołąbka na niebieskim tle, ze łzą spływającą z oka. Plakat reprodukowano w wielu czasopismach na całym świecie. W 1959 roku zaprojektował plakat Zbuntowana orkiestra (prezentowany na wystawie) inspirowany surrealizmem.
Artysta powtarzał, że chciałby żyć trzysta lat wcześniej i od 1970 roku zaczął datować swoje prace trzy wieki wstecz. Fascynował go barok, manieryzm, secesja, surrealizm, kaligrafia, seks, śmierć i groteska. Przybrał pseudonim Jan Byk. Kreując swój wizerunek, wykorzystywał zarówno swoje warunki fizyczne, jak i ziemiańskie pochodzenie. Był gawędziarzem, tworzył mity, miał kontrowersyjne poglądy i zwyczaje. Przez całe życie z entuzjazmem tworzył swoją słynną kolekcję starożytności. Pokazywał ją publiczności, tak jak kiedyś pokazywano Kunstkamerę – zbiór dekoracyjnych, czasem tajemniczych i egzotycznych obiektów.
W 1971 roku powstał film Andrzeja Papuzińskiego zatytułowany Bykowi chwała, poświęcony sztuce artysty. W 1974 roku Starowieyski wyjechał do Nowego Jorku na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej. Wielka pracownia na Manhattanie pozwoliła mu na realizację dużych formatów malarskich.
W 1980 roku artysta wymyślił Teatr Rysowania. Zrealizował blisko trzydzieści seansów, podczas których na oczach widzów tworzył obrazy wielkich rozmiarów, dopełniane muzyką i tekstem literackim. W 1981 roku Andrzej Wajda obsadził Starowieyskiego w roli Jacques-Louis Davida w filmie Danton.
W 1986 roku Museum of Modern Art w Nowym Jorku urządziło wystawę indywidualną prac Starowieyskiego. W zbiorach tego muzeum znajduje się plakat Upiór z Morrisville, również prezentowany na wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie.
W 1998 roku w Brukseli, na ścianie polskiego przedstawicielstwa przy UE, artysta namalował na zamówienie ówczesnego ministra spraw zagranicznych RP, Bronisława Geremka,obraz „Divina Polonia rapta per Europa profana”. Dzieło wywołało kontrowersje i obrosło anegdotami. Opowiadano, że pędząca na żelaznym byku (zgodnie z mitologią grecką powinna to być krowa) personifikacja Europy, miażdżąca grecką kolumnę, pierwotnie namalowana była w nieobyczajnym rozkroku i artysta był zmuszony zmienić układ jej nóg.
W 1999 roku, dziesięć lat przed śmiercią, artysta obliczył, że stworzył przeszło dwa tysiące obrazów i rysunków, pięćdziesiąt scenografii teatralnych i operowych oraz trzysta plakatów (nie licząc rysunków). Tworzył plakaty reklamujące filmy oraz spektakle teatralne i operowe. Nie projektował prac politycznych ani komercyjnych. Zainteresowanie kulturą było specyficzną cechą polskiej szkoły plakatu.
Magdalena Czubińska