Do lutego 2014 w Centralnym Muzeum Włókiennictwa prezentowany jest fragment kolekcji Działu Odzieży obejmujący wybrane stroje unikatowe autorstwa studentów Pracowni Projektowania Ubioru Dzianego ASP im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi.
Dziewiarstwo – rzemiosło (lub dział przemysłu włókienniczego) zajmujące się ręcznym, albo maszynowym wyrobem dzianin, czyli otrzymywaniem określonego kształtu wyrobów za pomocą techniki dziewiarskiej. Dzianinę otrzymuje się z jednej lub wielu nitek przędzy przez ręczne (druty, szydełko) lub mechaniczne tworzenie tzw. oczek i odpowiednie łączenie ich między sobą, co prowadzi do stopniowego narastania rzędów oczek.
Najstarsze wyroby świadczące o szerokim zastosowaniu techniki dziewiarskiej pochodzą z kręgu włókiennictwa arabskiego (X – XII w.). Przypuszczalnie technika dziania na dwóch drutach rozpowszechniła się w Europie w okresie pierwszych wypraw krzyżowych (XI-XIII w.). Początkowo wyroby dziane były rzadko spotykane i bardzo drogie. Ich dostępność zwiększyło wprowadzanie usprawnień i kolejnych wynalazków – począwszy od techniki dziania na 5 drutach (ok. poł. XIII w.), a skończywszy na współczesnych maszynach dziewiarskich, które cechuje wysoki stopień automatyzacji, duża wydajność, oraz uniwersalność w doborze przędzy i rodzajach wykonywanych dzianin. Początkiem mechanizacji produkcji dzianin było wynalezienie przez Williama Lee w 1589 r. ręcznie napędzanej maszyny dziewiarskiej (tzw. krzesła dziewiarskiego). Usprawniła ona proces wykonywania pończoch (obowiązujących w tym okresie również w stroju męskim).
Dziewiarstwo należało do technik włókienniczych praktykowanych tak w domu jak i w cechach. Jednak dopiero zmechanizowanie procesu wytwarzania wyrobów dziewiarskich spowodowało rozpowszechnienie się w XVII w. manufaktur tej branży. Dzianie nie było jedynie domeną klasy pracującej. Taki sposób spędzania czasu przyjął się również wśród warstw wyższych. Już w XIII w. damy wypełniały sobie czas, tworząc w tej technice przedmioty o charakterze użytkowym, zaś Ludwik XIII ponoć osobiście wytwarzał jedwabne pończochy na wykonanym dla niego ze srebra „krześle dziewiarskim”. Przez długi czas dziane wyroby odzieżowe rzadko funkcjonowały samodzielnie – przeważnie istniały w powiązaniu z całym strojem.
Popularność dzianiny znacznie wzrosła w XX w. Projektanci lansowali odzież funkcjonalną i dostosowaną do obowiązującego nowego stylu życia. Zagadnienia higieny i mody zaczęły się ze sobą zazębiać. Za sprawą tendencji reformatorskich już na początku XX w. obok bielizny tradycyjnej pojawiła się bielizna dzianinowa.
Okres międzywojenny charakteryzował się bardzo dużym zainteresowaniem trykotarstwem. Miał na to wpływ rozwój przemysłu, a także nowa era w dziedzinie mody, w której na pierwszym miejscu stawiano wygodę. Wielu kreatorów (m.in. G. Chanel, E. Schiaparelli, J. Patou) swoją karierę rozpoczynało od projektowania odzieży o charakterze sportowym, a dzianina wyśmienicie nadawała się do tworzenia tego typu ubiorów. Legendarna projektantka mody Coco Chanel wywołała skandal, proponując w 1916 r. damskie stroje z dżerseju, z którego do tego momentu szyto głównie męską bieliznę. Jej klientki pokochały tę prowokację.
Wydarzenia II wojny światowej zahamowały rozwijające się prężnie w okresie międzywojennym dziewiarstwo maszynowe, jednak braki produkcji przemysłowej uzupełniała w tym okresie drobna wytwórczość chałupnicza. Tanie i możliwe do wykonania w domu wyroby dziewiarskie stanowiły tańsze substytuty odzieży szytej z reglamentowanych tkanin. Co jakiś czas do mody wracają formy ubiorów, stanowiące kamienie milowe w historii dziewiarstwa – wszyscy znamy noszone jeszcze przed I wojną światową, a niezwykle popularne w latach 20. XX w. kardigany i pulowery. Komplety dzianinowe zwane „bliźniakami”, które zrobiły furorę w latach 50. XX w., były popularne już w II poł. lat 30. XX w. W tym samym czasie dzianina na dużą skalę pojawiła się też w strojach wieczorowych.
W latach 50. XX w., gdy wciąż obowiązywały zasady mieszczańskiej moralności, ekstremalnie obcisłe sweterki – lansowane przez gwiazdy ówczesnego kina i entuzjastycznie przyjęte przez nastolatki – przyprawiały mężczyzn o zawrót głowy.
Propagowany w latach 70. XX w. „powrót do natury” przyczynił się do powstania mody na rękodzieło, albo jego pozory, co kolejny raz wywołało falę popularności zarówno ręcznych jak i maszynowych wyrobów dziewiarskich. Nowości technologiczne, które pozwalały na wykonywanie niezwykle ciągliwych i idealnie przylegających do ludzkiego ciała dzianin znalazły z kolei zastosowanie w trendach mody lat 80. XX w.
Poza ubiorem, dzianiny funkcjonują na rozmaitych płaszczyznach życia codziennego – stanowią dekoracje wnętrz, korzysta z nich także medycyna. Współczesna sztuka włókna to kolejne pole, na którym technika ta świetnie prosperuje. Rozmaitość inspiracji i form prezentowanych przez nas ubiorów unikatowych autorstwa studentów Pracowni Projektowania Ubioru Dzianego ASP im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi dowodzi, że dzianina stanowi niezwykle wdzięczne tworzywo do działań twórczych. Katarzyna Witas Więcej - http://www.muzeumwlokiennictwa.pl/wydarzenia-specjalne/1/451,modnie-i-wygodnie.html