Do 10.06.14. można w warszawskiej Zachęcie oglądać wystawę plakatów Henryka Tomaszewskiego.
Henryk Tomaszewski (1914–2005) — grafik, projektant, rysownik, profesor warszawskiej ASP — był jedną z najważniejszych postaci polskiej grafiki projektowej po II wojnie światowej. Odrzucając dorobek i doświadczenie awangardy europejskiej, racjonalnej w podejściu do konstruowania komunikatu wizualnego, Tomaszewski stworzył niezwykle wyrazistą, unikalną formułę projektowania, której źródła i efekty pokazuje wystawa zorganizowana w stulecie jego urodzin.
Ekspozycja skupia się na twórczości plakatowej artysty pokazanej w dwóch częściach. Pierwsza obejmuje prace z okresu tzw. polskiej szkoły plakatu (od 1945 do początku lat 60.). Tym mianem określano prace wybitnych indywidualistów, które znalazły uznanie w oczach zagranicznych krytyków designu na początku lat 50. Ci zaś, jak się wydaje, widzieli w nich przede wszystkim wartości artystyczne, a nie projektowe. Tak jest też w przypadku Tomaszewskiego, którego prace przynależą w tym samym stopniu do obszaru sztuki, co obszaru projektowania.
Tomaszewski, uważany za ojca założyciela polskiej szkoły, stworzył koncepcję plakatu opartego o plastyczny skrót i metaforę. Jego ówczesne projekty charakteryzuje malarskość, swoboda, żart, poetycki klimat. Znakomita większość z nich jest dziś klasykami swego gatunku.
Ta część ekspozycji uzupełniona jest pokazem rysunków Tomaszewskiego, stanowiących podstawę całej jego twórczości.
Druga część prezentuje plakaty Henryka Tomaszewskiego projektowane od lat 60., kiedy artysta zaczął redukować bujny malarski styl, zmierzając ku większej prostocie, bardziej abstrakcyjnym rozwiązaniom i nieomylnemu rysunkowi, który z czasem zaczął dominować jako główny motyw jego plakatów.
Tomaszewski w swojej pracy projektowej posługiwał się metodą eliminacji — usuwania z projektu wszystkich zbędnych elementów. Odrzucał jednak rygor formalny na rzecz rygoru myślenia. W efekcie takiej metody projektowania nie powstawały jednak prace „chłodne” i mechanicznie precyzyjne. Przeciwnie — każdy element tak skomponowanego plakatu był wehikułem treści, ale i emocji. Powstawały projekty wieloznaczne, działające w obszarze szerszym niż ten tradycyjnie zarezerwowany dla grafiki projektowej, prowokujące, czasem balansujące na granicy czytelności, wciągające widza do gry w odczytywanie skojarzeń, sensów, wizualnych rebusów.
Trzecia część wystawy została zorganizowana wokół hasła „litera” — szczególnie ważnego dla Tomaszewskiego zagadnienia i wątku przewijającego się przez całą jego twórczość. Pokazywane są na niej wybrane plakaty liternicze i projekty książkowe. Oprócz tego, na wystawie znalazły się rysunki, szkice i projekty plakatów ujawniające warsztat grafika ery przedkomputerowej. Obserwowane w ostatnich latach ożywienie polskiego designu, pojawienie się nowego pokolenia projektantów graficznych, rosnące zainteresowanie wciąż nienapisaną historią tej dziedziny jest dobrym powodem, aby ponownie przyjrzeć się twórczości Tomaszewskiego. Być może pozwoli to na nowo określić jego pozycję i odpowiedzieć na pytanie, dlaczego naznaczona skrajnym indywidualizmem formuła projektowa Tomaszewskiego opiera się działaniu czasu.