Do 31 stycznia 2016 w Galerii Międzynarodowego Centrum Kultury
w Krakowie można oglądać wystawę prac Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa.
Jest to jeden z najważniejszych twórców litewskich, którego dorobek jest zestawiany z artystami tej miary, co Wassily Kandinsky, Arnold Böcklin, Edvard Munch czy Odilon Redon.
W Polsce twórczość Čiurlionisa jest jednak mało znana, choć związki artysty z polskim środowiskiem twórczym przełomu XIX i XX wieku były niezwykle silne.
Wystawa w Galerii MCK przybliża sylwetkę niezwykłego artysty-wizjonera, w którego twórczości można odnaleźć zarówno elementy symbolizmu, ekspresjonizmu, jak i początki poszukiwań abstrakcyjnych.
Čiurlionis był artystą niezwykle wszechstronnym – komponował muzykę, uprawiał malarstwo i grafikę, pisał poezje. Do ekspozycji włączono także kilka nagrań kompozycji muzycznych Čiurlionisa. Element muzyczny był niezwykle ważny w jego pracach malarskich – poczynając od inspiracji tytułów przez stosowane rozwiązania kompozycyjne, strukturę obrazu, znaczenie parametru czasowego.
Wystawa Čiurlionisa jest nie tylko okazją do przybliżenia artystycznego dorobku przedwcześnie zmarłego twórcy, ale równocześnie odsyła do kwestii fenomenu pogranicza, przenikania się kultur, narodowej tożsamości i złożonych relacji polsko-litewskich.
Na wystawie pokazano blisko 100 prac – obrazów, grafik, rysunków, a także szkicowniki artysty. Wśród pokazywanych prac jest m.in. słynny cykl 8 obrazów pt. Zima (1907) – jedno z ważniejszych osiągnięć twórcy, które poprzez zastosowane rozwiązania formalne bywa rozpatrywane w kontekście jego prekursorskiego wkładu w rozwój tendencji abstrakcyjnych.
Wystawa akcentuje również związek twórczości Čiurlionisa z kulturą rodzimą – poczynając od inspiracji artysty litewskim krajobrazem, mitologią i folklorem – a kończąc na zaangażowaniu twórcy w budowanie litewskiego życia kulturalnego. Prezentację dopełniają elementy zaczerpnięte z prywatnego życia artysty – osób i miejsc szczególnie mu bliskich.
Ekspozycja jest przygotowana we współpracy z Narodowym Muzeum Sztuki M. K. Čiurlionisa w Kownie, a kuratorkami wystawy są: Natalia Żak, i Vaiva Laukaitiene (Litwa).
Mikalojus Konstantinas Čiurlionis ur. 22 września 1875 w Oranach, zm. 10 kwietnia 1911 w podwarszawskim sanatorium Pustelniku (dziś Marki). Był uzdolniony muzycznie, uczył się grając w nadwornej orkiestrze księcia M. Ogińskiego. Dzięki jego pomocy finansowej kształcił się w Instytucie Muzycznym w Warszawie, m.in. u Antoniego Sygietyńskiego i Zygmunta Noskowskiego. Później kontynuował studia w konserwatorium w Lipsku w klasie Karla Reinecke.
W 1902 wrócił do Warszawy i podjął naukę w klasie rysunkowej, a w latach 1904–1906 studia w Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem m.in. Ferdynanda Ruszczyca i Konrada Krzyżanowskiego. Zaprzyjaźnił się wtedy z Eugeniuszem Morawskim, podobnie jak on kompozytorem i malarzem.
W 1907 r. wyjechał do Wilna. Włączył się w działalność Litewskiego Towarzystwa Artystycznego, zakładając w nim sekcję muzyczną. Zorganizował 2. Wystawę malarstwa litewskiego oraz 1. Konkurs Kompozytorów Litewskich. Rozpoczął naukę języka litewskiego.
W 1908 r. wyjechał do Petersburga, gdzie nawiązał kontakt z grupą malarską Świat Sztuki. Rok później ożenił się z litewską poetką Sofiją Kymantaitė.
Szczególnie upodobał sobie technikę tempery. Jako grafik tworzył fluoroforty, plakaty, ilustracje do książek.
Od ok. 1905 r. tworzył na pół abstrakcyjne obrazy malowane techniką tempery o muzycznych tytułach (np. dyptyk Preludium i Fuga).
Namalował ok. 300 obrazów, z których wiele wystawionych jest muzeum Čiurlionisa w Kownie. Ulegał wpływom Arnolda Böcklina, A.V. Beardsleya i swego nauczyciela Ferdynanda Ruszczyca.
W abstrakcyjnych układach kompozycji zawierał impresje muzyczne. Trzyczęściowe prace malowane temperą układał w cykle niejednokrotnie wzorowane na cyklach muzycznych. Są więc cykle sonat: Sonata węża, Sonata morza, Sonata piramid, Sonata słońca, Sonata wiosenna, Sonata letnia, Sonata jesienna, dyptyki Preludium i fuga i Symfonia żałobna.
(na podstawie danych z http://pl.wikipedia.org)